بسیاری از والدین، فرزندان خود را با کودکان دیگر مقایسه می‌کنند تا آن‌ها را ترغیب به برتری کنند. اما مقایسه یک کودک با کودک دیگر می‌تواند تأثیر معکوس داشته باشد و کودکی که مقایسه می‌شود، ممکن است احساس ضعف کند و عزت نفس خود را از دست بدهد. روحیه رقابت‌پذیری در کودکان خوب است و می‌تواند آن‌ها را برای انجام کارهای خوب ترغیب کند، اما آموزش این‌که آن‌ها همیشه باید برتر و بهتر از سایر کودکان باشند، بسیار مضر است. این امر باعث کمبودها و ضعف‌های احساسی عمیق در کودک می‌شود که درمان آن دشوار است و می‌تواند منجر به پرخاشگری، تضاد و کینه‌توزی او شود. همه این ویژگی‌ها برای رشد و پیشرفت تدریجی کودکان مضر است. در این مقاله از بامبینو خواهید خواند:
- چرا والدین فرزندان خود را با دیگران مقایسه می‌کنند؟
- آن‌چه والدین باید قبل از مقایسه فرزندان خود با دیگران بدانند
- تأثیرات منفی مقایسه کودکان
چرا والدین فرزندان خود را با دیگران مقایسه می‌کنند؟
والدین در آرزوی موفقیت فرزندان خود در همه‌ی زمینه‌ها و جوانب زندگی‌شان هستند و تمام تلاش خود را برای تقویت عملکرد فرزند خود انجام می‌دهند؛ آن‌ها گمان می‌کنند مقایسه و ایجاد حس رقابت در کودک باعث افزایش یادگیری و بهبود مهارت‌های او می‌شود، در حالی‌که مقایسه کودک با بچه‌های دیگر بر میزان اعتماد به نفس آن‌ها تأثیر منفی می‌گذارد.
آن‌چه والدین باید قبل از مقایسه فرزندان خود با دیگران بدانند
تنها دلیلی که والدین فرزندان خود را با دیگر کودکان مقایسه می‌کنند، ایجاد انگیزه در رقابت است. آن‌ها احساس می‌کنند که مقایسه راه درستی برای نشان دادن پتانسیل‌ها و قابلیت‌های نهفته در کودکان کوچک خود، برای برتری بر بچه‌های دیگر است. اما آن‌ها باید درک کنند که مقایسه تنها نیروی محرکی نیست که بتواند کودک را تشویق به پیشرفت و رسیدن به موفقیت کند. هر فردی منحصر به فرد است و دارای نقاط قوت متفاوتی است. علایق و استعدادهای کودکان با سرعت متفاوتی شکوفا می‌شود. اگر والدین دائماً نارضایتی یا ناراحتی خود را از عملکرد ضعیف فرزندان خود ابراز کنند، این امر باعث افزایش ناامیدی و ضعف در کودک شده و اعتماد به نفس آن‌ها را به مرور زمان از بین می‌برد.
برخی نکات دیگر که والدین باید بدانند عبارتند از:
1- کودکان باید به تنهایی فکر کنند
والدین باید وقت بگذارند و به صحبت‌های فرزندان خود گوش دهند. کودک باید یاد بگیرد، روند و درک فکری خود را داشته باشند. به عنوان یک انسان منحصر به فرد، به محض این‌که بچه‌ها یاد گرفتند که علایق خود را بیان کنند، فقط باید هدایت شوند و تحت تأثیر افکار و نظرات هیچکس قرار نگیرند. به کودکان باید اجازه داده شود که انتقادی فکر کنند و به تنهایی تصمیم بگیرند؛ به این ترتیب آن‌ها اعتماد، احترام و عشق متقابل را در خود پرورش می‌دهند.
2- کودکان اشیا نیستند
والدین نباید با کودکان به عنوان اشیا و لوازم جانبی رفتار کنند. پدر و مادر باید بدانند که نمی‌توانند از کودک به عنوان ابزاری برای خودنمایی در محافل اجتماعی استفاده کنند. آن‌ها با تعیین اهداف غیرواقعی و خارج از توان و استعداد فرزند خود، از آن‌ها سوء استفاده کرده و زندگی فرزندان خود را تباه می‌کنند. باید با کودک به عنوان یک فرد و شخصیت مستقل، با احترام رفتار شود و نیازها و علایق او را درک کنند.
3- تحصیل یک امتیاز ویژه نیست، بلکه یک حق است
برخی از والدین تصور می‌کنند که با قرار دادن فرزندان خود در مدارس خوب و گران‌قیمت به آن‌ها لطف کرده‌اند. تحصیل حق هر بچه‌ای است و وظیفه والدین است که آن‌ها را حمایت کنند. آن‌ها باید درک کنند که هدف اصلی مدارس و مراکز آموزشی، تربیت افراد مسئول و متکی به خود است و کودکان را برای کسب شغل و کسب درآمد واجد شرایط نمی‌کند.
تأثیرات منفی مقایسه کودکان
حتی وقتی والدین می‌خواهند از مقایسه فرزندان خود با دیگران خودداری کنند، متأسفانه در نهایت این کار را انجام می‌دهند. اگرچه به نظر می‌رسد این یک ویژگی اجتناب‌ناپذیر انسانی است، اما والدین باید یاد بگیرند این انگیزه و میل را مهار کنند. کودکان به خوبی به انتقادات منفی پاسخ نمی‌دهند و مقایسه با دیگران حتی مأیوس کننده‌تر است. تأثیر منفی مقایسه به شرح زیر است:
1-افزایش حسادت بین فرزندان
اگر والدین بچه‌های بزرگ‌تر را با خواهر و برادرهای کوچکتر خود مقایسه کنند، این حسادت و هم‌چشمی را تقویت می‌کند و بچه‌های بزرگ‌تر ممکن است با بچه‌های کوچکتر شروع به اذیت کردن، دعوا، کتک‌کاری و رفتار تهاجمی کنند.
2-فاصله گرفتن و دوری از دیگران
وقتی بچه‌ها با خواهر و برادر، دوستان یا فرزندان فامیل خود مقایسه می‌شوند، احساس ناامنی می‌کنند و سعی می‌کنند از والدین خود فاصله بگیرند. همچنین این امر می‌تواند بعداً با بلوغ به مشکلات رفتاری یا اجتماعی منجر شود.
3-استعدادها را سرکوب می‌کند
وقتی بچه‌ها مورد قدردانی قرار نگیرند و مدام با دیگران مقایسه شوند، استعداد آن‌ها شکوفا نمی‌شود و در نهایت پتانسیل و استعداد هر دو را از دست می‌دهند.
4-افزایش رفتار غیرمسئولانه
اگر بچه‌ها متوجه شوند که والدینشان بیشتر از کودکان دیگر قدردانی می‌کنند، احساس نادیده گرفته شدن پیدا می‌کنند و دیگر تلاش نمی‌کنند تا والدین خود را راضی کنند.
5-تردید را افزایش می‌دهد و بر تعاملات اجتماعی تأثیر می‌گذارد
اگر کودکان مورد تمسخر و تحقیر مداوم والدین خود قرار گیرند، به تدریج از حضور در جمع‌های عمومی و خانوادگی خودداری می کنند.
6-احساس بی‌ارزشی را افزایش می‌دهد
اعتماد به نفس کودکان در مقایسه با سایر کودکان تحت تأثیر قرار می‌گیرد. اگر کودک احساس کند که “برای هیچ چیز خوب نیست”، این طرز فکر می‌تواند، عملکرد او را حتی بیشتر از قبل تضعیف کند.
7-عزت نفس را از بین می‌برد
وقتی کودکان باور کنند که قادر به عملکرد خوب و مورد رضایت والدین نیستند، عزت نفس آن‌ها مختل می‌شود. آن‌ها همیشه فکر می‌کنند که هرگز نمی‌توانند انتظارات والدین خود را برآورده کنند.
8-استرس ایجاد می‌کند
والدین نباید فرزندان خود را تحت فشار قرار دهند و انتظارات مفرطی را بر آن‌ها تحمیل کنند و باعث افزایش استرس کودکان شوند. آن‌ها باید راه حل‌هایی را بیابند و با برقراری ارتباط به آن‌ها کمک کنند، دچار استرس نشوند.
کلام آخر: والدین باید یاد بگیرند که دست از مقایسه فرزندان خود بردارند. آن‌ها نباید شادی را از زندگی فرزندان خود دور کنند، بلکه با ایجاد فضای مناسب باید به آن‌ها اجازه دهند تا رشد و شایستگی خود را ثابت کنند. هیچکس در همه‌ی زمینه‌ها ، اعم از ورزشی یا دانشگاهی، از لحاظ عملکردی کامل نیست. اما یک رویکرد مثبت و ایجاد انگیزه در کودکان بدون مقایسه آن‌ها با بچه‌های دیگر، می‌تواند به آن‌ها کمک کند کارهای خوبی انجام دهند و به افرادی مطمئن و موفق تبدیل شوند.
منبع: parenting.firstcry
