کودکان اغلب در گوش دادن، انتخابی شرکت می‌کنند؛ به این معنی که تمایل دارند بسیاری از اطلاعاتی که به آن‌ها می‌گویید را حذف کنند و فقط به آن‌چه که به ترجیحات آن‌ها مربوط است، توجه و علاقه نشان دهند و ما واقعاً نمی‌توانیم آن‌ها را از این بابت سرزنش کنیم! کودکان سرشار از انرژی هستند و دائماً اطلاعات زیادی را دریافت می‌کنند، اما پرورش مهارت‌های خوب گوش دادن در کودکان از سنین پایین، بسیار مهم است.
این امر یادگیری درک مفاهیم و مهارت‌های ارتباطی خوبی را با بزرگ شدن کودک تسهیل می‌کند. مفاهیم به کودک کمک می‌کند تا مسیر، مکان، موقعیت، تعداد، کمیت، توالی، ویژگی‌ها، ابعاد، اندازه، شباهت‌ها و تفاوت‌ها را درک کند. برای عملکرد در جامعه باید قوانین و ساختارهای سیستم زبانی را آموخت. یکی از ساختارهای زبان که به کودک کمک می‌کند تا در درک و استفاده از زبان خاص‌تر شود، درک مفاهیم است. بنابراین بیایید اکنون نگاهی به چگونگی بهبود این مهارت‌ها در کودکان بیندازیم…
بلوک‌های سازنده لازم برای توسعه درک مفاهیم چیست؟
- شنوایی: کودک باید از توانایی‌های شنوایی کافی برخوردار باشد تا بتواند مدل‌های زبانی مناسب را بشنود و از زبان مناسب استفاده کند.
- توجه و تمرکز: تلاش مستمر، انجام فعالیت‌ها بدون حواس‌پرتی و توانایی حفظ آن، تلاش به اندازه کافی برای انجام کار.
- مهارت‌های بازی: مشارکت داوطلبانه در فعالیت‌های خودانگیزه‌ای که معمولاً با لذت و شادی همراه است، اما لزوماً هدف‌مدار نیستند.
- درک زبان: درک زبان قبل از زبان بیانی توسعه می‌یابد. برای این‌که کودک بتواند از زبان به درستی استفاده کند، ابتدا باید بتواند حوزه زبانی خاص را درک کند. وقتی کودک هفت ماهه می‌شود، به شنیدن اسم خود پاسخ میدهد و از هشت تا ۱۲ ماهگی دستورات ساده مثل «نه» و «دست نزن» را می‌فهمد.
در حدود ۲۴ ماهگی، کودک می‌تواند با عبارت دو یا سه کلمه‌ای با شما صحبت کند. در حدود سه سالگی، دایرهٔ واژگان کودک چند صد کلمه خواهد بود و درک کاملاً خوبی از کارها و برنامه‌های زندگی روزمره دارد و می‌داند که شب زمان خواب است.
چگونه می‌توانید بفهمید که فرزندتان در درک مفاهیم مشکل دارد؟
- عدم پیروی از دستورالعمل‌ها در محیط خانه، پیش دبستانی یا مدرسه.
- از مفاهیم نادرست در زبان گفتاری خود استفاده کند، مثلاً وقتی چیزی «روی میز» است، کودک ممکن است بگوید «بالای» میز است.
- نمی‌تواند در هنگام صحبت کردن خواسته‌ی خود را واضح بیان کند و تمایل به استفاده از جملات مبهم مانند «آن یکی» یا «چیزی» دارد یا از حرکاتی مانند اشاره کردن به جای استفاده از کلمات خود استفاده می‌کند.
- نمی‌تواند به اعضای بدن اشاره کند.
- در برقراری تماس چشمی مشکل دارد.
- نمی‌داند با اشیایی معمولی مثل تلفن، برس یا قاشق باید چه کند.
چه فعالیت‌هایی می‌تواند به بهبود توسعه مفهوم کمک کند؟
- با کودک حرف بزنید و برایش کتاب بخوانید: صحبت کردن و کتاب خواندن برای کودک مهارت برقراری ارتباط او را تقویت می‌کند. کتاب خواندن را از سن پایین شروع کنید تا یادگیری زبان گفتاری و دیگر مهارت‌های جدید در او سرعت یابد. اگرچه کودکتان قادر به فهم واژه‌ها یا دنبال کردن داستان نخواهد بود، اما این را می‌فهمد که کتاب خواندن خوشایند و آرامش‌بخش و روش خوبی برای وقت‌گذرانی با شماست.
- بازی کنید: بازی کردن با کودک به او کمک می‌کند که دربارهٔ چگونگی جهان بیشتر بیاموزد. او را با اسباب‌بازی‌ها و بازی‌های مناسب سنش در موقعیت‌های آموزشی و کشمکش قرار دهید تا رشد ذهنی و فیزیکی او تحریک شود.
- محیطی امن برایش فراهم کنید: با محبت با کودک برخورد کنید و نشان دهید که به او توجه می‌کنید. در خانه محیط امن و دلپذیری برای او فراهم کنید. این بهترین راه برای بزرگ کردن کودکی شاد و دارای اعتمادبه‌نفس است.
- تشویقش کنید: رفتارهای خوب کودک را تشویق کنید. برای اصلاح رفتارهای بد، رفتارهای خوبی را که می‌خواهید در کودک تقویت کنید، حدود چهار برابر بیشتر تشویق کنید. مطمئن باشید شما و کودکتان از نتایج این کار راضی خواهید بود.
- مهارت شنیداری کودک را تقویت کنید: این یک مهارت مهم است که بهتر است در سنین پایین ایجاد شود، پرورش مهارت‌های گوش دادن کودک در ارتباط، تاثیر زیادی بر اثر بخشی روزانه و کیفیت روابط او با دیگران دارد.
بیشتر بخوانید: 5 روش خلاقانه برای آموزش زبان انگلیسی به کودکان
مهارت‌های شنیداری چیست؟
والدین اغلب «گوش دادن» را با «شنیدن» اشتباه می‌گیرند. بنابراین، بیایید آن را تجزیه کنیم. درک شنیداری فراتر از شنیدن آن‌چه گفته می‌شود است. این توانایی کودک برای درک معنای کلماتی است که می‌شنود و بتواند به نوعی با آن‌ها ارتباط برقرار کند. هنگامی که کودکان داستانی را می‌شنوند، مهارت‌های خوب گوش دادن و درک مطلب به آن‌ها امکان میدهد آن را بفهمند، آن را به خاطر بسپارند، درباره آن بحث کنند و حتی آن را با کلمات خود بازگو کنند.
نکات ساده برای بهبود مهارت‌های شنیداری کودک:
کودکان از طریق تعامل خود با دیگران اطلاعات را حفظ می‌کنند و این شامل مهارت‌های زبانی نیز می‌شود. مشکلات گوش دادن و بی‌توجهی می‌تواند بر توانایی کودک شما برای بازی موثر با دیگران تأثیر بگذارد. کودکی که به راحتی حواسش پرت می‌شود، درگیر بازی معنادار و با کیفیت نخواهد بود. این حواس‌پرتی ادامه دادن به بازی‌های گروهی و تمام مزایای مرتبط با آن را برای رشد زبانی و مهارت‌های اجتماعی کودک دشوار می‌کند. برای بهبود مهارت‌های شنیداری کودک بهتر است:
1- خودتان شنونده خوبی باشید:
خیلی مهم است که با فرزندتان با همان احترامی که دوست دارید با شما رفتار شود، رفتار کنید. وقتی فرزندتان با شما صحبت می‌کند یا چیزی به شما می‌گوید، مهم نیست چقدر بی‌ربط است، مطمئن شوید که به آن پاسخ یا واکنش نشان می‌دهید. همچنین به حفظ تماس چشمی و تکرار همه چیزهایی که فرزندتان به شما می‌گوید، به آن‌ها کمک می‌کند تا بیان کنید که کاملاً متوجه شده‌اید که او چه می‌خواهد بگویید.
همچنین مهم است که شما مهارت‌های شنیداری/رفتار مثبت را با افراد دیگر نیز الگوسازی کنید، به‌ویژه وقتی بچه‌هایتان در اطراف هستند. بچه‌ها با تقلید از رفتار بزرگسالان یاد می‌گیرند، بنابراین به هر چیزی که هر کسی می‌گوید آن‌طور که دوست دارید فرزندتان به شما پاسخ دهد، پاسخ دهید.
2- با آن‌ها ارتباط برقرار کنید:
چه در آشپزخانه آشپزی می‌کنید یا با رایانه کار می‌کنید، به فرزندتان بگویید که چه کاری انجام می‌دهید، به گونه‌ای که او متوجه شود. در مورد پروژه کاری که دارید به آن‌ها بگویید (البته به زبان ساده). در مورد مکالمه‌ای که در آن روز داشتید یا در مورد هر رویدادی در طول روز به آن‌ها بگویید. سپس از فرزندتان در مورد روزش بپرسید و از او بخواهید که وقایع رخ داده را توصیف کند.
3- هنگام تخصیص وظایف شفاف باشید:
بسیار مهم است که توجه کودک را با توضیح کافی به خود جلب کنید. در گفتن آن‌چه از آن‌ها انتظار می‌رود کوتاه و واضح باشید یا وظایفی را که باید انجام دهند. اگر مجموعه‌ای از وظایف را به فرزندتان می‌دهید، از او بخواهید هر آن‌چه را که گفته‌اید تکرار کند تا مطمئن شوید که همه چیز را شنیده و فهمیده است.
4- در مورد چیزهایی که به نظر آن‌ها جالب است صحبت کنید:
اطمینان حاصل کنید که با پرسیدن درباره رویدادهای اخیر، دوستی‌ها و علایق کودک خود، به طور منظم و گاه به گاه با او ارتباط برقرار کنید. فقط مثل یک دوست با آن‌ها صحبت کنید. مطمئن شوید که هیچ شکاف ارتباطی بین شما و فرزندانتان وجود ندارد و به آن‌ها فرصت انجام این کار را بدهید.
5- آن‌ها را در فرآیندهای تصمیم گیری مشارکت دهید:
مشارکت دادن فرزندتان در تصمیم گیری می‌تواند به بهبود مهارت‌های شنیداری کمک کند. از کودک خود بپرسید که می‌خواهد کدام کتاب را بخواند، چه بازی را دوست دارد، چه لباسی بپوشد و غیره. سعی کنید از دستور دادن به آن‌ها اجتناب کنید و با مهربانی چیزی را بیان کنید و با انجام بازی‌های خاص مهارت تصمیم گیری را در فرزندتان تقویت کنید.
بیشتر بخوانید: چگونه یک الگوی رفتاری موثر برای کودک خود داشته باشیم؟
کلام آخر: همچنان که فرزندتان بزرگ می‌شود، قدرت درک و فهم او نیز از کلمات، رفتار و دیگر موارد رشد می‌کند و کامل‌تر خواهد شد، همان‌طور که در بالا اشاره شد رفتارهای شما به عنوان والدین نقش بسیار مهم و مؤثری در رشد رفتار کودک و درک و فهم او از محیط پیرامونش دارد.
اگر کودک شما در درک مفاهیم مشکل دارد، توصیه می‌شود با یک گفتار درمانگر مشورت کنید. مداخله درمانی برای کمک به کودک با مشکلات مفهومی مهم است، زیرا کودک را قادر می‌سازد تا بتواند در محیط مهد کودک و مدرسه بهتر با آن کنار بیاید و برای دنبال کردن دستورالعمل‌ها آمادگی داشته باشد.
