برخی از مادران، پس از زایمان ممکن است دچار نوعی احساس غم و اندوه پس از تولد نوزاد شوند. اگر شما هم چنین حالتی را دارید و دوران اضطراب پس از زایمان را تجربه می کنید، نباید خیلی نگران باشید، زیرا شما در تجربۀ این مورد یا موردی مثل گرفتگی خلق پس از زایمان تنها نیستید و بسیاری از تازه‌مادران آنها را تجربه می‌کنند. اما گاهی در موارد شدیدتر، این اختلال خلق می‌تواند ناشی از افسردگی و اضطراب پس از اینکه این مادران صاحب فرزند شده اند باشد.
در این مطلب با ما همراه باشید تا با برخی دلایل اختلال اضطراب و افسردگی پس از زایمان در مادرانی که به تازگی صاحب فرزند شده اند و راه‌های درمان آن آشنا شوید.
اضطراب پس از زایمان
سرانجام انتظار به پایان میرسد و پس از 40 هفته قرار ملاقات‌های پزشکی، برنامه‌ریزی دکوراسیون اتاق کودک و خرید سیسمونی نوزاد، بالاخره فرزند شما به دنیا می‌آید. او از نظر شما عالی است، سالم و شایان ستایش است.
با این حال، طی چند هفته آینده، شادی اولیه شما با نگرانی‌های همه جانبه جایگزین می‌شود: آیا او به اندازه کافی غذا می‌خورد؟ چرا او اینقدر گریه می‌کند؟ آیا از نظر پزشکی مشکلی برای او وجود دارد؟ این نگرانی‌ها در طول روز ثابت هستند و شما را در شب بیدار نگه می‌دارند. احساس تنش و تحریک پذیری می‌کنید، قلبتان تند می زند و احساس وحشت می‌کنید. اعضای خانواده شما شروع به ابراز نگرانی می‌کنند؛ نه فقط در مورد کودک، بلکه در مورد شما. که ممکن است شما را نگران کند که آیا اضطراب شما طبیعی است یا نه؟
بیشتر بخوانید: بارداری سالم و راحت به چه مراقبت‌هایی نیاز دارد؟
علائم اضطراب پس از زایمان
به خاطر داشته باشید که اکثر (اگر نه همه) تازه مادران نگرانی‌هایی را تجربه می‌کنند که کاملا طبیعی است. اما علائم اختلال اضطراب پس از زایمان عبارتند از:
نگرانی ثابت یا تقریباً همیشگی که نمی‌توان آن را کاهش داد.
- نگرانی غیر‌قابل‌کنترل در مورد سندرم مرگ ناگهانی نوزاد.
- ترس از گرفتن کودک از شما
- اختلال خواب
- نگرانی بیش از حد در مورد مهارت‌های تربیت کودک
- نگرانی از نداشتن حمایت دوستان و خانوادۀ خود
- احساس ناراحتی و خجالت شدید در مورد بدن خود پس از زایمان
- ترس از رابطۀ جنسی با همسرتان
علاوه بر اینها می‌توانید علائم فیزیکی مرتبط با اضطراب پس از زایمان را نیز داشته باشید، مانند:
- خستگی
- تپش قلب
- هایپرونتیلاسیون
- تعریق
- حالت تهوع یا استفراغ
- لرزش
علل اضطراب پس از زایمان
اما اینکه چرا برخی از زنان دچار اختلال اضطراب پس از زایمان می‌شوند و برخی دیگر دچار اختلال اضطرابی نمی‌شوند، با توجه به اینکه نوسانات هورمونی طبیعی است، یک معما است. اگر قبل از بارداری خود اضطراب و یا افسردگی داشتید، یا اگر اعضای خانواده با آن همراه هستند، مطمئناً بیشتر در معرض خطر هستید.
عوامل دیگری که می‌توانند دخیل باشند عبارتند از:
- سابقه اختلال خوردن (بولیمیا نروزا)
- از دست دادن بارداری قبلی یا مرگ یک نوزاد
- سابقه علائم شدیدتر مربوط به تغییرات هورمونی پریود
یک مطالعه نشان داد که زنانی که سقط جنین قبلی یا مرده‌زایی داشتند، بیشتر در معرض افسردگی اضطراب پس از زایمان خواهند بودند.
درمان اضطراب پس از زایمان
مهم ترین قدم برای کمک گرفتن برای اضطراب پس از زایمان، تشخیص است. هم اضطراب پس از زایمان و هم افسردگی می‌توانند بر پیوند شما با کودک تأثیر بگذارند. اما درمان در دسترس است. حتماً با پزشک خود صحبت کنید. پس از صحبت در مورد علائم خود ممکن است داروها، ارجاع به یک متخصص سلامت روان، یا توصیه‌هایی برای مکمل‌ها یا درمان های مکمل مانند طب سوزنی دریافت کنید.
درمان‌های خاصی که ممکن است کمک کنند شامل درمان شناختی رفتاری (برای کمک به کاهش تمرکز بر بدترین سناریوها) و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) است. برخی از فعالیت‌ها همچنین می‌توانند به شما کمک کنند که کنترل بیشتری داشته باشید، مانند:
- متخصص به شما تکنینک هایی مانند مدیتیشن، آرام سازی عضلات و آموزش تمرکز حواس را می آموزد تا آرام تر شوید. اگر آنها را پیش از خواب انجام دهید، به داشتن خواب خوب شبانه کمک می‌کنند و در نهایت اضطراب را کاهش می‌دهند.
- ورزش های استقامتی یا ایروبیک هم اضطراب را کاهش می‌دهند.
- برخوردار بودن از حمایت خانواده هم بسیار مهم است. پس احساستان را با افرادی که به آن ها اعتماد دارید در میان بگذارید. وقتی احساس خستگی کردید یا واقعا نیاز به استراحت داشتید، آن را با مادر، همسر و یا دیگر اعضای خانواده یا دوست های خود در میان بگذارید.
افسردگی پس از زایمان
گاهی تشخیص بین افسردگی، اضطراب و خستگی معمول تازه‌مادران می‌تواند سخت باشد، اما اگر احساسات غم و اندوه یا ناامیدی شما آنچنان شدید است که مانع انجام تمام کارهای روزانه مانند مراقبت از خود و نوزادتان می‌شود، ممکن است دچار افسردگی پس از زایمان باشید.
آمار این افسردگی در ایران زیاد نیست و فقط برخی از تازه‌مادرها دچار آن می‌شوند. پس اگر شما دچار هر علامت نگران‌کننده‌‌ای در خلق‌وخویتان هستید، بهتر است از علائم افسردگی پس از زایمان باخبر باشید و برای بررسی سلامت روان خود پزشکتان را ملاقات کنید.
بیشتر مادران مبتلا به افسردگی پس از زایمان، در دوران بارداری نیز علائمی را مبنی بر مستعد بودن برای افسردگی از خود نشان داده‌اند.
اگر پزشک در هر زمانی پس از زایمان این احتمال را بدهد که شما افسردگی دارید، ممکن است شما را به یک مشاور ارجاع دهد و در صورت لزوم، داروهای ضد افسردگی برایتان تجویز کند. چه قبل از بارداری مبتلا به افسردگی تشخیص داده شوید، چه افسردگی در طول بارداری داشته باشید و چه بعد از زایمان یا هر زمانی در زندگی، این را بدانید که اقدام برای درمان و برطرف کردن افسردگی و اضطراب از هر نوعی بسیار لازم و ضروری است.
بیشتر بخوانید: راهکارهای کمک به بهبود افسردگی مادر پس از زایمان
کلام آخر: اختلال اضطرابی می‌تواند در سلامت جسمی شما نیز تأثیر بگذارد و باعث شود تنش عضلانی یا مشکل در خواب را تجربه کنید. خوشبختانه این اختلال قابل درمان است و جای نگرانی نیست، بنابراین اگر پس از زایمان فرزند دلبندتان، هر گونه احساس وحشت یا نگرانی شدیدی دارید که غیر قابل کنترل است، لازم است فوراً پزشک خود را مطلع کنید.
