عدالت در فرهنگ لغت معین با بی‌طرفی، انصاف و برابری تعریف می‌شود. به عنوان یک مفهوم، درک انصاف به ویژه برای کودکان خردسال چالش برانگیز است. با ویژگی‌های دیگر، مانند مهربانی یا مسئولیت پذیری، روش‌های مشخصی برای مشاهده وجود دارد که ممکن است درک اساسی از خود مفهوم را ارائه دهد.
با این حال، عدالت در نحوه رفتار ما با یکدیگر، در بازی‌هایی که انجام می‌دهیم و به طور کلی در محیطی که در آن زندگی می‌کنیم یافت می‌شود. در این مطلب چند روش ساده برای آموزش اصولی عادلانه رفتار کردن به کودکان خردسال را ارائه داده‌ایم.
چگونه عادلانه رفتار کردن را به کودکان خردسال آموزش دهیم؟
آموزش مفهوم عدالت به کودکان کار آسانی نیست. دو کلمه مورد علاقه کودک «نه» و «من» هستند که هیچ کدام برای عادلانه رفتار کردن مفید نیستند و با توجه کوتاه آن‌ها، نشستن و توضیح چنین مفهوم انتزاعی اصلا کار ساده‌ای نیست. اما نگران نباشید! در ادامه با چند روش ساده می‌توانید به فرزندتان انصاف را بیاموزید تا شانس بیشتری برای بزرگ شدن به‌عنوان افرادی عادل، منصف و مهربان داشته باشید.
1- نوبت گرفتن را تمرین کنید در نوبت ماندن را به کودک آموزش دهید
این نقطه شروع خوبی برای کودکان است. از طریق انجام بازی‌هایی مانند قایم باشک و خانه‌سازی به نوبت، والدین می‌توانند درک اساسی از نوبت گرفتن که عنصری از عدالت است، ارائه دهند. والدین و مراقبان با پرورش مهارت‌های نوبت دهی، درک اساسی از انصاف را در اختیار کودکان قرار می‌دهند.
انجام بازی‌های تعاملی با توالی نوبت به نوبت، بازی جوانمردانه را در سطحی مناسب از نظر رشد آموزش می‌دهد. علاوه بر این، پایین آمدن در سطح کودک برای برقراری ارتباط و مکث برای پاسخگویی، ساختار نوبتی را نشان می‌دهد که برای گوش دادن و پاسخ دادن ارزش قائل هستید (حتی اگر هنوز با کلمات ارتباط برقرار نکرده باشد).
برای بچه‌های بزرگ‌تر، از بازی‌ها به‌عنوان فرصتی برای الگوسازی و توضیح این‌که چرا با مجموعه‌ای از قوانین بازی می‌کنیم، چگونه به نوبت‌بازی می‌کنیم و چگونه یکدیگر را تشویق می‌کنیم و چگونه می‌توانیم اخلاق خوب را بدون توجه به نتیجه نشان دهیم، استفاده کنید.
2- به منصفانه و ناعادلانه رفتار کردن توجه کنید.
وقتی دیگران به شیوه‌ای منصفانه یا ناعادلانه رفتار می‌کنند، توجه خود را به رفتارهای کتاب‌ها، فیلم‌ها و زندگی جلب کنید. از فرزندتان سؤالاتی بپرسید: “راه دیگری که او می‌توانست برای همه چیز عادلانه عمل کند چیست؟” یا “او چگونه به طرف مقابل انصاف نشان داد؟”.
برای کمک به کودکان در ارزیابی درک خود از عدالت با دعوت از آن‌ها برای تقسیم اسباب‌بازی‌ها یا تنقلات، فرصت‌هایی را برای کودکان فراهم کنید تا عدالت را رعایت کنند.
بیشتر بخوانید: 10 مهارت ضروری که باید به کودکان خود بیاموزید
3- عادلانه رفتار کردن کودک را تحسین کنید.
لحظه‌ای وقت بگذارید و تشخیص دهید که چه زمانی فرزندتان منصفانه رفتار می‌کند. کمک به او برای توجه به انصاف در رفتارهای خود، به او کمک می‌کند تا درک خود را از این مفهوم افزایش دهد. وقتی فرزندتان را در حال بازی بر اساس قواعد بازی یا نشان دادن روحیه ورزشی خوب او می‌بینید، چه برنده باشد و چه ببازد، او را تحسین کنید.
وقتی مشاهده می‌کنید که او با دیگران هم محترمانه و هم با ملاحظه رفتار می‌کند، اذعان کنید. در هر صورت، هر زمان که فرزندتان رفتار منصفانه‌ای از خود نشان داد، آن را بشناسید. مطمئن شوید که آن‌ها می‌دانند که شما این رفتار را تحسین می‌کنید و باعث خوشحالی شما می‌شود. ایجاد این پیوند بین عدالت و مثبت بودن بسیار مهم است.
به راحتی می‌توان در دام این باور افتاد که انصاف به معنای از دست دادن است، یعنی “من به آنچه می‌خواهم نمی‌رسم”. این تصور بزرگ را نادیده می‌گیرد. وقتی مردم در برخورد با یکدیگر منصف باشند، همه سود می‌برند، جامعه شکوفا می‌شود و هیچ کس عقب نمی‌ماند.
بنابراین لحظات عادلانه رفتار کردن فرزندتان را تشویق و تحسین کنید و او را به خاطر آنچه هستند بشناسید. کودکی که در برابر “من” مقاومت می‌کند و با “ما” درگیر می‌شود، برای یک کودک، این یک موفقیت است. آن را از طریق تقویت رفتارهای مثبت تشخیص دهید و به آن‌ها کمک خواهید کرد تا به این مسیر دشوار پایبند باشند.
بیشتر بخوانید: بدترین رفتارهای متعصبانه‌ی کودکان
4- با فرزند خود درباره عدالت صحبت کنید.
اگر فرزند شما به اندازه کافی بزرگ شده است که بتواند یک مکالمه داشته باشد، وقت آن است که در مورد انصاف صحبت کنید و هر چند وقت یکبار که لازم است آن را انجام دهید. شما باید پایه و اساس درک فرزندتان از این مفهوم انتزاعی را آموزش دهید و برای انجام این کار، باید خودتان آن را درک کنید.
بیایید نگاهی به این بیندازیم که عدالت در واقع چیست و به همان اندازه مهم، چه چیزی نیست. با توجه به روانشناسی امروز، سه ایده متفاوت در مورد این‌که منظور از عدالت چیست وجود دارد.
ایده اول برابری است، که به سادگی به این معنی است که به همه فرصت‌های یکسانی برای موفقیت ارائه می‌شود. از هر نژاد، طبقه اجتماعی یا جنسیت، عادلانه است که فرصت‌های یکسانی برای موفقیت داشته باشید و با شما با همان مهربانی و احترام اولیه مانند بقیه رفتار شود.
دومی استحقاق است. این ایده‌ای است که عدالت شامل آن می‌شود که مردم به آنچه که لیاقتشان را دارند دست یابند.
سوم نیاز است. این امر تعهداتی را که همه انسان‌ها در قبال یکدیگر دارند در نظر می‌گیرد و این ایده است که به افرادی که توانایی کم‌تری دارند باید آنچه برای موفقیت نیاز دارند داده شود. به عنوان مثال، اغلب عادلانه است که کودکی که از یک محیط کم درآمد می‌آید برای تکمیل تحصیلات خود کمک مالی دریافت کند. این تعریف مستلزم شفقت و همدلی است و اجرای آن سخت است.
5- بازی با کودک در زمینه یادگیری عدالت
یکی از بهترین راه‌ها برای آموزش مفاهیم انتزاعی به کودک، انجام یک بازی است. بیایید به یک مثال از این نگاه کنید: بین فرزندانتان و چند نفر از دوستانشان مقداری آب‌نبات پخش کنید. این نقش آفرینی را با توزیع نابرابر آن شروع کنید، به یک کودک بیشتر از بقیه آب‌نبات بدهید . به احتمال زیاد شما با فریاد اعتراض “عادلانه نیست!” روبه‌رو خواهید شد. به این کار ادامه دهید و از فرزندان خود بپرسید که چگونه می‌توان وضعیت را منصفانه کرد، آن‌ها احتمالاً پیشنهاد می‌دهند که تعداد مساوی داشته باشند.
اکنون فرصتی دارید که سایر احتمالات را برای رعایت عدالت بررسی کنید، آن‌هایی که مبتنی بر نیاز یا شایستگی هستند. بچه‌ها را به دو گروه تقسیم کنید؛ مثلاً به «کودکان» و «بزرگسالان». به بحث هیجان دهید: چه کسی اکنون آب‌نبات بیشتری می‌گیرد؟ آیا کودکان آن‌ها را به این دلیل دریافت می‌کنند که بیشتر آب‌نبات می‌خواهند؟ آیا عدالت در این مورد به معنای شادی برابر است یا توزیع برابر؟
حالا برای تکه‌های آب‌نبات قیمت تعیین کنید، مثلاً هر کدام یک سکه. به گروه “بزرگسالان” مقداری پول بدهید. گروه “کودکان” به دلیل نداشتن پول ناراحت خواهند شد. پس چگونه باید آب‌نبات تقسیم شود، در حالی که نمی‌تواند سکه‌ای پرداخت کنند؟ گفتگوی هدایت شده‌ای که این تمرین‌ها ایجاد می‌کنند، می‌تواند یکی از بهترین راه‌ها برای آموزش همه چیز در مورد انصاف به فرزندتان باشد؛ نه تنها این، بلکه برای دیدن نتایج مثبت در صورت عادلانه رفتار کردن.
بیشتر بخوانید: چگونه کودکان مسئولیت پذیر و وظیفه شناس داشته باشیم
کلام آخر: درک عادلانه رفتار کردن مستلزم آن است که کودک شما تصویر واقعی را ببنید، و آن‌ها تأثیراتی را که بر زندگی دیگران می‌گذارد را درک کنند. وقتی آن‌ها شروع به درک جایگاه انصاف در زندگی شخصی خود و همچنین در کل جامعه کنند، بهتر می‌توانند تأثیر مثبتی بر جهانی بگذارند که شدیداً به آن نیاز دارد.
ایجاد دنیای منصفانه‌تر با شما و آنچه به فرزندانتان می‌آموزید آغاز می‌شود که بالاخره روزی دنیای آن‌ها خواهد بود. تمام تلاش خود را بکنید تا آن را برای همه ساکنانش خوب کنید.
