به اولین دندانی هایی که معمولا از ۶ ماهگی در دهان کودک می‌رویند و رویش آن‌ها تا ۲ الی ۳ سالگی ادامه می‌یابد، دندان شیری گفته می‌شود. زمان رویش دندان‌های شیری می‌تواند با توجه به عوامل جغرافیایی، وراثتی، ژنتیکی، وضعیت تغذیه کودک و… متغیر باشد. این دندان‌ها در ۶ سالگی ریخته و جای خود را به دندان های دائمی می‌دهد. دندان‌های شیری به سلامت دهان و دندان کودک در آینده مربوط هستند و برای رشد گفتار کودک، لبخند کودک و در جویدن غذا نقش مهمی دارند. بنابراین لزوم سلامت و مراقبت از دندان شیری در کودکان را باید جدی گرفت. با این مقدمه لزوم سلامت و اهمیت از دندان شیری را در این مطلب بررسی می‌کنیم.
ترتیب رویش دندان شیری
به صورت قطعی نمی‌توان ترتیب رویش دندان های شیری را برای هر کودک تعیین کرد. یک فرمول کلی وجود دارد که ابتدا دندان های قدامی فک پایین (۴ دندان پایین)، سپس دندان‌های قدامی فک بالا (۴ دندان بالا)، بعد از آن اولین آسیای شیری فک بالا و اولین آسیای شیری فک پایین و بعد دندان های نیش و دومین آسیای دائمی رویش می کنند. وقتی دندان وارد لثه می‌شود و می‌خواهد بیرون بزند، آن ناحیه از لثه کمی قرمز و ملتهب می شود؛ بنابراین در آمدن دندان های شیری ممکن است دردناک باشد. برای تسکین لثه های حساس، گاز گرفتن دندان‌گیر، پد های گاز مرطوب و انگشتان تمیز می تواند مفید باشد.
دندان درآوردن ممکن است علائم و نشانه‌های زیر را داشته باشد:
- افزایش بیرون ریزی آب دهان
- خستگی یا نخوابیدن کودک به دلیل درد لثه
- نخوردن غذا یا پس زدن آن به خاطر درد ناحیه لثه
- برآمدگی و التهاب گاه به گاه
- فرو بردن دست و انگشت در دهان
- خارش ناحیه اطراف دهان که در نتیجه بیرون ریختن بیش از حد آب دهان و حساسیت پوست اتفاق می افتد.
- مالیدن گونه یا گوش به دلیل دردی که کودک داخل لثه های آسیاب احساس می کند.
تفاوت بین دندان شیری و دندان های دائمی
- مینا: مینا سطح بیرونی سختی است که از دندان ها در برابر پوسیدگی محافظت می‌کند. معمولاً روی دندان های شیری نازک تر است.
- رنگ: دندان های شیری اغلب سفید تر به نظر می رسند که این را می توان به مینای نازک تر نسبت داد.
- اندازه: دندان های شیری معمولاً کوچک تر از دندان های دائمی بزرگسالان هستند.
- شکل: دندان های دائمی جلو اغلب با برآمدگی هایی در می آیند که به مرور زمان از بین می روند.
- ریشه ها: ریشه دندان های شیری کوتاه تر و نازک تر هستند، زیرا برای افتادن طراحی شده اند.
بیشتر بخوانید: رایج‌ترین آسیب های دندانی در کودکان
اهمیت دندان های شیری
- دندان های شیری نقش مهمی در توسعه و شکل گیری فک و دهان دارند. در واقع دندان های کودک طول قوس در فک را حفظ کرده و جایگزین دائمی دندان ها بر اساس دندان های اولیه ایجاد می شود.
- دندان های شیری راهنمایی هایی برای مسیر رشد دندان های دائمی ارائه می دهند. همچنین عضلات فک و تشکیل استخوان فک به دندان های شیری بستگی دارد تا فاصله مناسب دندان های دائمی را حفظ کند.
- ریشه دندان های اولیه باعث پیدایش دندان های دائمی می شود.
- یادگیری واضح صحبت کردن برای رشد شناختی، اجتماعی و عاطفی بسیار مهم است. قرارگیری صحیح دندان های شیری تلفظ صحیح هجا را تسهیل می کند و از انحراف زبان در هنگام شکل گیری گفتار جلوگیری می کند.
- کودکانی که دندان های شیری بدشکل یا به شدت پوسیده شده اند، بیشتر در معرض کمبود های غذایی، سوء تغذیه و کمبود وزن هستند. حرکات مناسب جویدن در طول زمان و با تمرین گسترده به دست می آید.
- دندان های شیری سالم، عادات خوب جویدن را تقویت می کند و تغذیه مغذی را تسهیل می کند.
- مراقبت خوب از دندان های شیری می تواند تعاملات اجتماعی را دلپذیر تر کند، خطر بوی بد دهان را کاهش دهد و لبخند های مطمئن و تعاملات اجتماعی مثبت و به طور کلی اعتماد به نفس کودک را تقویت کند.
- یکی از وظایف اصلی دندان های شیری، نگه داشتن فضای مناسب برای رشد دندان های بالغ است. علاوه بر این، این اسپیسر ها تراز مناسب دندان های بالغ را تسهیل می کنند و همچنین رشد فک را تقویت می کنند. اگر دندان های شیری از دست رفته درمان نشوند، باعث می شوند که دندان های باقی مانده جا به جا شوند و فضاها به طور نامناسب پر شوند.
- دندان های شیری با پوسیدگی بد، می‌تواند در دوران کودکی باعث شروع بیماری پریودنتال که باعث حمله باکتری های دهان به لثه‌ها، رباط ها و در نهایت استخوان ها و فرسودگی آن ها می شود.
در صورت عدم درمان، دندان های شیری می‌توانند به طور کامل از بین بروند و باعث ایجاد مشکلاتی برای سلامتی و ایجاد فاصله برای دندان های دائمی شوند. برای جلوگیری از بیماری پریودنتال، کودکان باید هر روز یک برنامه روتین مراقبت از دهان را با هدایت بزرگسالان انجام دهند و لثه های نوزاد را باید به آرامی با یک پارچه تمیز و مرطوب بعد از غذا مالش دهند.
بیشتر بخوانید: چرا کودکان به مکیدن انگشت عادت می‌کنند؟
دیر دندان درآوردن نوزاد
یکی از رایج ترین نگرانی های والدین دیر درآوردن دندان شیری در کودکان است. اگر فرزندتان به سن ۱۸ ماهگی رسیده و هنوز هیچ دندانی در نیاورده، به دندان پزشک یا دکتر بچه اطلاع دهید. در صورتی که دندانپزشک کودکان صلاح ببینند از دندان کودک، عکس های رادیوگرافی تهیه می شود تا بررسی های لازم در خصوص وضعیت جوانه‌های دندان‌های شیری صورت پذیرد. همچنین، اگر فرزندتان همه علائم دندان در آوردن را دارد، اما نشانه های درد زیادی را از خودش بروز می‌دهد (مثلاً گریه های طولانی)، با پزشک او تماس بگیرید چون دندان درآوردن نباید تا این حد برای کودک مشقت بار باشد.
کلام آخر: مرحله شکل گیری دندان های اولیه از هنگام جنینی و از هفته ششم بارداری است و در ۶ ماهگی از لثه سر بر می آورد. بنابراین نحوه مراقبت مادر باردار و تغذیه او، نقش به سزایی در سلامت دندان های شیری فرزند دارد. همچنین رعایت بهداشت دهان و مسواک زدن دندان های شیری در کودکان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
