شیر مادر فوق‌العاده مغذی است. در واقع، بیشتر مواد مغذی مورد نیاز کودک شما در 6 ماه اول زندگی را تامین می‌کند. در حالی که ترکیب شیر مادر به شدت توسط بدن شما تنظیم می‌شود، تحقیقات نشان داده است که آنچه می‌خورید تا حدودی بر محتویات شیر مادر تأثیر می‌گذارد.
به طور کلی، هیچ غذایی ممنوع نیست. در عوض، به مادران توصیه می‌شود که از یک رژیم غذایی متعادل و متنوع استفاده کنند. با این حال، برخی از غذاها و نوشیدنی‌ها وجود دارد که بهتر است مصرف آن‌ها را در دوران شیردهی محدود کنید.
در اینجا 8 مورد مواد غذایی و نوشیدی را که باید در دوران شیردهی محدود کنید یا از مصرف آن‌ها اجتناب کنید و همچنین نکاتی برای چگونگی تشخیص این‌که رژیم غذایی شما بر کودک شما تأثیر می‌گذارد آورده شده است.
1. ماهی سرشار از جیوه
ماهی دارای ارزش تغذیه‌ای بسیار بالایی است و اکثر مواد مغذی مفید و ضروری برای انسان را به تنهایی داراست. ماهی منبع خوبی از دوکوزاهگزانوئیک اسید (DHA) و ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA) است -دو نوع اسید چرب امگا 3 که برای رشد مغز در نوزادان مهم هستند- اما یافتن آن‌ها در سایر غذاها سخت است.
با این حال، برخی از ماهی‌ها و غذاهای دریایی نیز می‌توانند دارای جیوه بالایی باشند، فلزی که می‌تواند سمی باشد، به ویژه در نوزادان و بچه‌هایی که نسبت به مسمومیت با جیوه حساس‌تر هستند. قرار گرفتن حاد در معرض سطوح بالای جیوه می‌تواند به طور دائمی سیستم عصبی مرکزی نوزاد شما را تحت تاثیر قرار دهد. در نتیجه، آن‌ها ممکن است تاخیر یا اختلالاتی در شناخت، مهارت‌های حرکتی ظریف، رشد گفتار و زبان و آگاهی بصری داشته باشند.
بنابراین در دوران شیردهی باید از مصرف ماهی‌هایی که جیوه بالایی دارند خودداری کرد. ماهی‌هایی که حاوی مقادیر بالایی جیوه هستند، عبارتند از: کوسه ماهی، مارلین، اره ماهی، نیزه ماهی، ماهی‌های درخشان، ماهی روغنی اروپای شمالی و ماهی نارنجی دریایی. برای اطمینان از دریافت کافی امگا 3 و در عین حال کاهش خطر مسمومیت با جیوه، به مادرانی که شیر می‌دهند توصیه می‌شود از ماهی‌های پر جیوه اجتناب کنند و در عوض 8 تا 12 اونس (225 تا 340 گرم) ماهی کم جیوه در هفته مصرف کنند.
2. برخی از مکمل‌های گیاهی
استفاده از گیاهان و ادویه جات مانند زیره یا ریحان برای چاشنی غذا در دوران شیردهی بی‌خطر تلقی می‌شود. اما در مورد داروهای گیاهی و بعضی مکمل‌ها جای نگرانی وجود دار، زیرا تحقیقات کافی در مورد زنان شیرده وجود ندارد. علاوه بر این، از آنجایی که مکمل‌های گیاهی توسط سازمان غذا و دارو (FDA) در ایالات متحده تنظیم نمی‌شوند، این احتمال وجود دارد که این مکمل‌ها با فلزات سنگین خطرناک آلوده باشند.
در حالی که بسیاری از زنان مکمل‌ها را برای کمک به افزایش شیر امتحان می‌کنند، شواهد کلی در مورد اثربخشی آن‌ها محدود است، با اکثر مطالعات هیچ تفاوتی در تولید شیر مادر در مقایسه با دارونما پیدا نکردند. بنابراین بهتر است قبل از امتحان یک مکمل یا دمنوش‌های گیاهی با پزشک خود صحبت کنید.
3. مشروبات الکلی
با توجه به مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) پرهیز از مصرف مشروبات الکلی امن‌ترین گزینه در دوران شیردهی است. استفاده از مشروبات الکلی در هیچ زمانی و به‌خصوص در زمان شیردهی مناسب نبوده و جز لیست غذاهای ممنوعه در دوران شیردهی است. الکلی که مصرف می‌کنید وارد جریان خون شما می‌شود و سپس از طریق شیر به بدن نوزاد می‌رسد. میزان الکلی که کودک شما می‌تواند از شیر مادر دریافت کند به میزان مصرف الکل و زمان مصرف آن بستگی دارد.
تحقیقات نشان می‌دهد که میزان الکل در شیر مادر 30 تا 60 دقیقه پس از آخرین نوشیدنی به اوج خود می‌رسد. به علاوه، الکل می‌تواند 2 تا 3 ساعت در بدن باقی بماند. هرچه الکل بیشتری نوشیده باشید، مدت بیشتری طول می‌کشد تا از بدن شما دفع شود. در نتیجه، (CDC) توصیه می‌کند که اگر الکل مصرف می‌کنید، حداقل 2 ساعت پس از آن برای شیردهی صبر کنید.
تحقیقات نشان داده است که مصرف زیاد الکل باعث کاهش 20 درصدی شیر مادر می‌شود. علاوه بر این، مصرف زیاد و مکرر الکل در دوران شیردهی با افزایش خطر اختلال در الگوهای خواب، تأخیر در مهارت‌های روانی حرکتی و حتی تاخیر شناختی در مراحل بعدی زندگی مرتبط است.
4. کافئین
قهوه، نوشابه، چای و شکلات منابع رایج کافئین هستند. هنگامی که آن‌ها را مصرف می‌کنید، مقداری از آن کافئین می‌تواند وارد شیر شما شود. این امر می‌تواند مشکل ساز باشد، زیرا تجزیه کافئین در بدن کودکان به‌سختی انجام می‌شود. در نتیجه، مقادیر زیادی کافئین در طول زمان می‌تواند در بدن کودک تجمع یابد و باعث تحریک پذیری و مشکلات خواب شود.
بر اساس CDC، به مادرانی که در دوران شیردهی هستند توصیه می‌شود که بیش از 300 میلی گرم کافئین در روز مصرف نکنند که معادل دو یا سه فنجان قهوه است. از آنجایی که نوشیدنی‌های انرژی‌زا اغلب حاوی ویتامین‌ها و گیاهان هستند، علاوه بر مقادیر بالای کافئین، به زنان شیرده توصیه می‌شود که از نوشیدن این محصولات اجتناب کنند، مگر زمانی که پزشک مصرف آن را تایید کرده باشد.
شکلات نیز حاوی کافئین است و به همین دلیل، نباید در مصرف آن زیاده‌روی کرد. هرچند می‌توانید تکه‌ای کوچک از شکلات یا دسر شکلاتی را بخورید؛ اما در مقدار زیاد ممکن است تئوبرومین (نوعی ماده محرک) موجود در شکلات مانند کافئین روی کودک اثر بگذارد. شکلات تلخ بیشتر از شیر شکلات تئوبرومین دارد و شکلات سفید هیچ تئوبرومینی ندارد.
بیشتر بخوانید: برای وزن گیری جنین در ماه آخر بارداری چه بخوریم؟
5. غذاهای کاملا فرآوری شده
برای تامین مواد غذایی مورد نیاز در دوران شیردهی لازم است رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشید. از آنجایی که غذاهای بسیار فرآوری شده به طور کلی دارای کالری، چربی‌های ناسالم و قندهای اضافه هستند، اما فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی کمی دارند، توصیه می‌شود تا حد امکان مصرف آن‌ها را محدود کنید.
تحقیقات اولیه همچنین نشان داده است که رژیم غذایی مادر در دوران شیردهی ممکن است بر رژیم غذایی فرزندش در مراحل بعدی زندگی تأثیر بگذارد. به خصوص تحقیقات حیوانی نشان می‌دهد طعم‌هایی که نوزاد از شیر مادر دریافت می‌کند ممکن است در تمایلات غذایی او در سال‌های بعد نقش داشته باشد؛ در یک مطالعه مشاهده شد که موش‌هایی که از مادرانی با رژیم غذایی ناسالم به دنیا می‌آیند به طور قابل توجهی بیشتر از موش‌هایی که مادرانشان رژیم غذایی متعادل و سالمی داشتند، غذاهای پرچرب و قند را ترجیح می‌دهند.
6. غذاهایی با طعم خاص
برخی از مواد غذایی هستند که باید در دوران شیردهی به اندازه مصرف شوند، زیرا می‌توانند طعم شیر را تغییر داده و آن را برای نوزاد ناخوشایند کنند. این غذاها شامل کلم، کلم بروکلی، مارچوبه، کنگر فرنگی، سیر، پیاز و برخی ادویه‌های قوی است. علیرغم این معایب، یک متخصص تغذیه کودک توصیه می‌کند که شما نباید غذاها را به دلیل طعم آن‌ها از رژیم غذایی خود ممنوع کنید. این به کودک شما اجازه می‌دهد تا تنوع غذاها را کشف کند.
7. مصرف دارو
در دوران شیردهی بهتر است از مصرف دارو خودداری شود، زیرا آن‌ها نیز جذب شیر مادر می‌شوند. آن‌ها می‌توانند بر تولید شیر شما تاثیر بگذارند و حتی به کودک شما آسیب برسانند. با این حال، اگر مجبور به استفاده از آن هستید، از مشورت با پزشک یا متخصص دریغ نکنید.
8. غذاهایی که باعث واکنش نوزادان می‌شود
گاهی نوزاد نسبت به تغذیه مادر واکنش نشان می‌دهد. این احتمال در خانواده‌ای با سابقه خانوادگی آلرژی بیشتر است. کودک ممکن است در واکنش به خوردن یک غذای حساس، علائم یا واکنش‌های فیزیکی را نشان دهد. در این صورت مادر می‌تواند غذای مصرف شده را برای مدتی حذف کند و تغییر احتمالی را در نوزاد مشاهده کند.
پروتئین شیر گاو شایع‌ترین علت عدم تحمل غذایی در نوزادان شیرده است. توجه، این بدان معنا نیست که این یک آلرژی رایج است: بنابراین هیچ دلیلی برای ممنوعیت مصرف شیر گاو برای همه مادران شیرده وجود ندارد. سایر غذاهایی که باید مراقب آن‌ها باشید، غذاهایی با محتوای پروتئین بالا مانند سویا، سفیده تخم مرغ، بادام زمینی از جمله آجیل، ماهی از جمله ماهی کاد، به ویژه گندم یا گوجه فرنگی، ادویه جات (به ویژه دانه خردل)، ذرت یا مرکبات هستند.
بیشتر بخوانید: ۱۰ ماده غذایی که بهتر است در دوران بارداری نخورید
رژیم غذایی مناسب در دوران شیردهی
برخلاف دوران بارداری، شیردهی قوانین رژیم غذایی کمتری دارد. خیلی ساده است: مانند بقیه اعضای خانواده، یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید، بدون افراط. اگر در دوران بارداری رژیم غذایی خاصی داشتید، باید بتوانید به سرعت به عادات غذایی عادی خود بازگردید (مگر این‌که از نظر پزشکی غیر از این توصیه شده باشد). یک رژیم غذایی ساده متشکل از:
- میوه‌های تازه، سبزیجات و آجیل، منابع ویتامین B9 و فیبر
- محصولات لبنی، منابع ید، پروتئین، کلسیم و ویتامین B2
- ماهی (پلاک، کاد، سفیدک و غیره)، گوشت گاو، گوساله، خوک، بره و غیره.
- شکلات تلخ (بیش از 70 درصد کاکائو) سرشار از فیبر، آهن و مس
- محصولات غلات کامل، غنی از فیبر
- غذاهای کم فرآوری شده با مواد مغذی متراکم
کلام آخر: توصیه می‌شود مادر عادات غذایی سالم را، چه در دوران بارداری و چه در زمان شیردهی در پیش بگیرد. هرچند بررسی‌های انسانی بیشتری در این زمینه لازم است، این نگرانی وجود دارد که مصرف زیاد غذاهای چرب و قندی از سمت مادر، ممکن است عادات غذایی نامناسب و چاقی در کودکان را به همراه داشته باشد.
