تغذیه کودک و خردسال به ویژه غذای کودک یک ساله در کنار شیر مادر باید بسیار مورد توجه قرار گیرد، زیرا رشد و سلامت آینده آنها بستگی به آن دارد. کودکان از ۱ سالگی شروع به خوردن غذاهای بزرگسالان میکنند و قبل از آن بیشتر از رژیم مخصوص نوزادان استفاده میکنند.
وظیفه والدین در این مرحله از زندگی کودک این است که غذاهایی با ارزش غذایی مطلوب و با حفظ طعم درست کنند، تا علاوه بر اینکه کودک مشتاق به خوردن آن باشد، برای سلامتی او نیز مفید باشد و کودک به همان طعم غذایی عادت کند. در ادامه مناسبترین برنامهی غذایی کودک یک ساله را بخوانید.
کالری مورد نیاز کودک یک ساله
نوزادان و کودکان نوپا باید حدود نیمی از کالری خود را از چربی دریافت کنند. چربیهای سالم برای رشد و نمو طبیعی در این مرحله از رشد بسیار مهم هستند. با این حال، همه چربی ها سالم و مفید نیستند. چربیهای سالمی مانند چربیهای موجود در آووکادو، روغن زیتون، ماهی، کرههای بادام زمینی و لبنیات برای کودک شما مفید هستند.
چربیهای ناسالم مانند آنهایی که در غذاهای سرخ شده، فست فودها و بسیاری از غذاهای بسته بندی شده یافت میشوند در هیچ سنی سالم نیستند. اگر کالری دریافتی روزانه فرزندتان را در حدود 1000 کالری نگه دارید، نباید نگران تغذیه بیش از حد و خطر افزایش وزن باشید.
وعدههای غذایی و تغذیه کودک یک ساله
کودکان نوپا باید 3 وعده غذایی در روز داشته باشند. آنها همچنین به 2 میان وعده سالم (میوه، سبزیجات، نان تست، نان یا ماست ساده) برای از شیر گرفتن نیاز دارند. به یاد داشته باشید، آنها نیازی به نمک یا شکر ندارند که به غذا یا آب پز و یا بخار پز اضافه شود. کودکان نباید غذاهای نمکی بخورند زیرا برای کلیههایشان مفید نیست و قند میتواند باعث پوسیدگی دندان شود.
کودک ۱ ساله معده کوچکی دارد، به همین دلیل باید برنامه غذایی کودک ۱ ساله کم حجم باشد و در عین کم حجم بودن، تمام مواد مورد نیاز برای رشد کودک و قوی شدن آن را در بر داشته باشد مطمئن شوید که طیف گسترده ای از گروههای غذایی زیر را در وعده های غذایی کودک خود بگنجانید.
سبزیجات
کودک در یک سالگی میتواند غذاهای له شده، گلولهای، خرد شده و انگشتی را ببلعد. سبزیجات را در صورت لزوم بپزید تا نرم شوند و آنها را به صورت خرد شده یا فینگر فود عرضه کنید. انواع سبزیجات از جمله سبزیجات با طعم تلخ را در برنامهی غذایی کودک بگنجانید. سبزیجات شامل:
- کلم بروکلی
- زردک(هویج وحشی)
- فلفل شیرین
- نخود فرنگی
- گل کلم
- اسفناج
- لوبیا سبز
- کدو سبز
- مارچوبه
- کلم پیچ
- هویج
- آووکادو
- کدو حلوایی
میوه
میوهها را بشویید و هستهها، دانهها یا پوست سفت را جدا کنید – میوه را خرد کنید یا به عنوان فینگر فود عرضه کنید. میوه شامل:
- موز
- بلوبری
- کیوی
- پرتقال ها
- سیب
- تمشک
- انبه
- شلیل
غذاهای نشاستهای
اینها را میتوان در صورت لزوم طبخ کرد و به صورت له شده، خرد شده یا فینگر فود ارائه کرد. غلات را می توان با شیر مادر یا با شیر گاو پاستوریزه (پرچرب) (یا شیر بز یا گوسفند) مخلوط کرد، اگر کودک شما بیش از 12 ماه سن دارد. غذاهای نشاستهای عبارتند از:
- سیب زمینی
- سیب زمینی شیرین
- برنج
- پاستا
- فرنی
- جو دو سر
- بلغور جو دوسر
- ارد ذرت
- ذرت
- ارزن
- کوینوا
- نان تست
- نان
- نان پیتا
غذاهای پروتئینی
این گروه غذایی شامل گوشت، ماهی، تخم مرغ و حبوبات است و از حدود شش ماهگی مناسب است. این غذاها علاوه بر تامین پروتئین مورد نیاز کودک، حاوی مواد مغذی مفید دیگری مانند آهن و روی هستند که برای سلامتی نوزادان مهم هستند. توجه به آهن دریافتی اهمیت دارد تا کودک دچار فقر آهن نشود. آهن بر رشد جسمی، روانی و رفتاری کودک تاثیر می گذارد و آسیب ناشی از فقر آهن موجب کم خونی در کودکان میشود. غذاهای پروتئینی عبارتند از:
- تخم مرغ
- مرغ
- بوقلمون
- گوشت گاو
- گوشت بره
- ماهی (بدون استخوان)
لبنیات
لبنیات پاستوریزه مانند ماست و پنیر پرچرب پاستوریزه از حدود شش ماهگی برای کودک شما غذاهای مناسبی هستند. ماستهای پرچرب، بدون شیرینی یا ساده انتخاب خوبی هستند زیرا حاوی قند اضافه نیستند.
شیر بخشی از نیاز کودک ۱ساله است که به دلیل داشتن کلسیم و ویتامی D ، به ساخت استخوانهای قوی کودک، کمک می کند. کودکان زیر ۲ سال باید شیر کامل مصرف کنند تا چربی مورد نیاز برای رشد مغز فراهم شود. میتوانید بعد وعده غذایی یک فنجان شیر به کودک بدهید و اگر از شیر مادر استفاده میشود، میتوان بعد از غذا به کودک شیر داد. شیر گاو پاستوریزه کامل (پرچرب)، یا شیر بز یا گوسفند را میتوان در پخت و پز یا مخلوط کردن با غذا از حدود شش ماهگی استفاده کرد، اما نه به عنوان نوشیدنی تا زمانی که کودک شما به 12 ماهگی برسد.
بیشتر بخوانید: چگونه کودکان را به خوردن غذای سالم تشویق کنیم؟
نمونه ایی از یک برنامه غذایی کودک ۱ ساله با وزنی حدود ۹.۵ کیلوگرم
صبحانه:
- نصف فنجان غلات صبحانه غنی شده از آهن یا یک تخم مرغ پخته شده
- ۱/۴ یا ۱/۲ فنجان شیر کامل غنی شده با دانه های غلات یا بدون غلات
- میوه را می توان به غلات اضافه کرد یا به تنهایی به کودک داد
- ۱/۲ موز خرد شده
- دو تا سه عدد توت فرنگی خرد شده
میان وعده:
- یک تکه نان تست یا یک کلوچه حاوی گندم سبوس داربه همراه ۱تا ۲قاشق غذا خوری پنیر خامه ایی یا کره بادام زمینی
- ۱/۲ شیر کامل
ناهار:
- ۱/۲ ساندویچ قطعه قطعه شده با گوشت مرغ یا گوشت بوقلمون
- ۱/۲ فنجان سبزیجات سبز رنگ پخته شده
- ۱/۲ فنجان شیر کامل
میان وعده:
- ۳۰ تا ۶۰ گرم پنیر یا نبات یا ۲ تا ۳ قاشق غذا خوری میوه و انواع توت
- ۱ فنجان شیر کامل
شام:
- ۶۰ تا ۹۰ گرم گوشت پخته شده
- ۱/۲ فنجان سبزیجات زرد رنگ پخته شده
- ۱/۲ فنجان ماکارانی یا سیب زمینی یا برنج
- ۱/۲ فنجان شیر کامل
بیشتر بخوانید: همهی نکات لازم در برنامه غذایی کودک دو ساله
کلام آخر: کودک ۱ ساله در حال رشد و قوی شدن است، علاوه بر این ممکن است دندان نیز در آورد. به همین دلیل تغذیه کودک ۱ ساله اهمیت ویژه ای دارد و کودک از این دوره به بعد رژیم غذاییاش به سمت بزرگسالان پیش میرود.