داشتن تنها یک فرزند در سال‌های اخیر به طور فزاینده‌ای در جهان رایج شده است. از آغاز قرن بیست و یکم تا کنون حدود ۱۷ درصد از زنان چهل تا چهل و چهار ساله آمریکایی تنها یک فرزند داشته‌اند. این در حالی است که این رقم در سال ۱۹۸۰ حدود ۱۰ درصد بود. در قسمت اول مقاله مزایای تک فرزندی را به طور کامل شرح دادیم، اما داشتن تنها یک فرزند در خانواده نیز دارای معایبی است که نه تنها بر کودک بلکه بر والدین و آینده هر دو تأثیر می‌گذارد. در این مقاله خواهیم خواند:
- معایب تک فرزندی
- مسائلی که تک فرزند در طول رشد خود با آن‌ها روبه رو می‌شود
- چالش‌هایی که والدین دارای یک فرزند با آن روبه‌رو هستند
- تک فرزندی یا چند فرزندی؟
معایب تک فرزندی
Lina Blair روانشناس بالینی علاوه بر مزایای تک فرزندی به معایب آن هم می‌پردازد و معتقد است “که کودکان بدون خواهر و برادر، سخت‌تر از دیگران، سایر کودکان را می‌شناسند و توانایی ارتباط با آن‌ها را یاد می‌گیرند. با این حال او می‌گوید که کیفیت رابطه از تعداد خواهر و برادر مهم‌تر است. هیچ تضمینی وجود ندارد که اگر فرزند دیگری داشتید، همه چیز بهتر از الان بود”.
از جمله معایب تک فرزندی عبارتند از:
1. تمایل به لوس شدن یا حق داشتن
توجه بیش از حد نیز می‌تواند مشکل ساز شود. از آن‌جایی که تک فرزند تمام مهر و محبت والدین خود را دریافت می‌کند، ممکن است این نگرشی را برای او ایجاد کند که دنیا حول محور آن‌ها می‌چرخد. چنین بچه‌هایی تمایل دارند همه چیز را حق خود مسلم خود بدانند و در هر جنبه‌ای از زندگی احساس محق بودن کنند.
2. تکبر و عزت نفس توخالی
اگر والدین تک فرزند بیش از حد محبت‌آمیز رفتار کنند و هر آرزویی را که او دارد برآورده کنند، کودک نیز می‌تواند احساس کاذب اهمیت و عزت نفس داشته باشد. چنین بچه‌هایی در نهایت مغرور می‌شوند و در همدلی با دیگران مشکل دارند، در عوض تمرکز دائمی بر روی نگرش و احساسات خود دارند.
3. ترس بیرون رفتن از دایره امن خود
سبک‌های فرزندپروری که والدین به‌کار می‌گیرند بسیار مهم است، زیرا بسیاری از والدین تنها فرزند خود را فراتر از رویاهای دست‌نیافته خود، ارزشمند می‌دانند. اگر به کودک اجازه داده نشود در اوایل زندگی شکست بخورد و لنگ بزند و برای همیشه در منطقه آسایش و امن خود بماند، این می‌تواند او را در تلاش برای انجام کارهای جدیدتر با بزرگ شدن ترسو کند و در کوچک‌ترین مشکلی به والدینش بچسبد.
4. تحمل بار انتظارات والدین
تحقق توقعات و برآورده کردن انتظارات والدین که توسط بسیاری از کودکان با استعداد تجربه می‌شود، کاملا واقعی و قوی‌تر از سایر تک فرزندان معمولی است. چنین بچه‌هایی احساس می‌کنند که باید محبت والدین خود را به دست آورند، بنابراین خود را تحت استرس شدید قرار می‌دهند تا به هر قیمتی توجه آن‌ها را جلب کنند. این موضوع با نبود خواهر یا برادری که بتواند ترس‌های خود را به او محرمانه بگوید، تشدید می‌شود.
5. احتمال سرکش بودن در اوایل
در حالی که تک فرزندان می‌توانند نسبت به والدین خود عشق و مراقبت نشان دهند، احتمال زیادی وجود دارد که آن‌ها نیز بتوانند عصیان کنند. از آن‌جایی که فرزندپروری یک خیابان دو طرفه است، اگر رفتار فرزندتان را به شدت کنترل کنید و محدود کنید، ممکن است بعداً استقلال خود را اعلام کند و کاملا شما را رها کند.
6. مسئولیت مراقبت از والدین مسن به تنهایی
زندگی و رویاهای یک تک فرزند، شانس زیادی برای قربانی شدن در ضرورت مراقبت از والدینش پس از پیری دارد. در حالی که حضور خواهر و برادر می‌تواند فرصتی برای سهیم شدن در این مسئولیت را فراهم کند. ممکن است فرزند به والدین بیمار خود به عنوان یک بار اضافه در زندگی نگاه کند.
مسائلی که تک فرزند در طول رشد خود با آن‌ها روبه‌رو می‌شود
- تک فرزند با احساس تنهایی بزرگ می‌شود.
- آن‌ها کسی را ندارند که در طول دوره رشدشان با آن‌ها در خانه همراه باشد.
- احتمال درونگرایی و عدم تمایل به مشارکت‌های اجتماعی در آن‌ها بالاتر است.
- احتمال فشار زیاد از طرف والدین تا در مدرسه و سایر فعالیت‌ها خوب عمل کند یا برتر باشد وجود دارد.
- بیش از حد از تحت کنترل و محافظت والدین هستند.
- ممکن است تک فرزند از دخالت والدین خسته شود.
- او ممکن است برای دوست‌یابی مشکل بیشتری داشته باشد.
- ممکن است تک فرزند برای حفظ نام خانوادگی (ادامه نسل) تحت فشار برای بچه‌دار شدن باشد.
- او هرگز تجربه داشتن خواهرزاده و برادرزاده را نخواهد داشت.
- چالش‌هایی که والدین دارای یک فرزند با آن روبه‌رو هستند
در حالی که مزایا و معایب تک فرزندی عمدتاً بر روی کودک متمرکز است، والدین نیز به دلیل تصمیم خود برای داشتن تنها یک فرزند، از داشتن یک کودک سود می‌برند، ولی در عین حال تحت تأثیر برخی احساسات منفی قرار می‌گیرند. بارزترین فایده داشتن تنها یک فرزند برای والدین این است که آن‌ها می‌توانند از نظر مادی و همچنین محبت و توجه، بیشتر به فرزند خود بپردازند.” اما علی‌رغم این واقعیت، این روزها والدین تک فرزندی هنوز با چالش‌هایی روبه‌رو هستند:
- ممکن خانواده و دوستان به آن‌ها فشار می‌آورند تا فرزندان بیشتری داشته باشند.
- والدین تک فرزندی گاهی اوقات به خاطر ندادن خواهر و برادر به فرزندشان احساس گناه می‌کنند.
- والدین تک فرزند نگران تنها ماندن فرزندشان پس از مرگ هستند.
تک فرزندی یا چند فرزندی؟
تصمیم گیری برای پدر یا مادر شدن به خودی خود یک تصمیم مهم است. برنامه ریزی در مورد تعداد فرزندان به همان اندازه مهم است. اما چه بخواهید یک، دو، سه یا چند فرزند داشته باشید، همیشه باید به خاطر داشته باشید که هر فرزندی که بزرگ می‌کنید مستلزم داشتن مجموعه‌ای از مسئولیت‌هاست. این روزها خانواده‌های ناکارآمد زیادی وجود دارد که به دلیل روابط از بین رفته بین زوج‌ها، والدین و فرزند است. به همین دلیل ضروری است که والدین برای تربیت فرزندان آماده باشند. با وجود انبوهی از اطلاعاتی که در اختیار داریم، هیچ راه عالی برای تربیت کودک وجود ندارد. حتی اگر در خانواده‌ای دوست داشتنی بزرگ شوید، این تضمینی نیست که وقتی نوبت شماست که فرزندتان را بزرگ کنید، به همان موفقیت برسید. شما می‌توانید تمام کتاب‌هایی را که می‌خواهید بخوانید و از وب‌سایت‌های زیادی در اینترنت دیدن کنید، اما هیچ چیز نمی‌تواند شما را برای تجربه واقعی والدین بودن آماده کند. برای زوج‌هایی که تازه تشکیل خانواده داده‌اند، شاید شروع با یک فرزند ایده‌آل باشد. بهترین کار این است که در این راه تجربه کسب کنید. حتی اگر تمام مطالب موجود در مورد فرزندپروری را خوانده باشید، عملا خیلی بیشتر یاد خواهید گرفت. اگر تصمیم به داشتن فرزند دوم گرفتید حتما به نکات زیر توجه کنید:
- آیا شریک زندگی شما می‌خواهد فرزند دیگری داشته باشد؟
- آیا از نظر مالی توانایی تربیت فرزند دیگر را دارید؟
- آیا از نظر عاطفی توانایی مراقبت از کودک دیگری را دارید؟
- آیا از نظر جسمی توانایی مراقبت از کودک دیگری را دارید؟
اگر به همه این سؤالات پاسخ مثبت داده‌اید، پس آماده‌اید که فرزند دیگری را به خانواده اضافه کنید، اما اگر حتی در مورد یکی از این سؤالات تردید داشتید، با دقت فکر کنید. به یاد داشته باشید تعداد فرزندان مهم نیست، آن‌چه مهم است این است که فرزند خود را به گونه‌ای تربیت کنید که فردی دوست داشتنی، محترم و مسئولیت‌پذیر باشد.
5 راهکار موثر برقراری نظم و ترتیب در خانواده‌های دارای دو فرزند
کلام آخر: فهمیدن این‌که آیا داشتن یک یا چند کودک بهتر است یا خیر، در نهایت تصمیمی است که والدین باید بگیرند. در حالی که کنترل جمعیت یک مشکل واقعی است، در عوض آن‌چه که مهم است تمرکز بر روی نوع تربیت صحیح والدین و فراهم کردن امکانات مناسب برای کودک یا کودکان می‌باشد تا اطمینان حاصل شود که فرزند شما به خوبی بزرگ و بالغ می‌شود.
