بهتر است بدانید کودک حساس و زودرنج دچار اختلال یا مشکل نیست و در واقع، یک کودک حساس می‌تواند یکی از مهربان‌ترین و دلسوزترین بچه‌هایی باشد که تا به حال ملاقات کرده‌اید؛ اما تربیت کودک حساس و زود رنج می‌تواند چالش‌هایی را برای والدین ایجاد کند. در این مطلب در مورد روش‌های مختلف واکنش و نحوه‌ی برخورد درست با کودک حساس و زود رنج صحبت خواهیم کرد و ابزار و تمرینی که باید در اختیار او قرار دهید تا قادر به مدیریت احساسات خود در مواقع گوناگون شود را مرور خواهیم کرد.
1. به احساسات کودک حساس خود احترام بگذارید
کودک حساس شما فردی احساسی است، پس با تصدیق این احساسات شروع کنید. انجام این کار ممکن است به او کمک کند تا در مورد نگرانی هایش صحبت کند. اگر کودک شما حساس است، سعی نکنید خلق و خوی او را تغییر دهید. به جای این‌که فرزندتان را به عنوان «نق‌نقو و یا غرغرو» ببینید، بر نقاط قوت و استعدادهای او تأکید کنید. تصدیق کنید که چگونه چیزی که ممکن است برای یک کودک دیگر آسان باشد برای یک کودک حساس بسیار دشوار است. به جای این‌که کودکان را از تجربه احساسات بزرگ دلسرد کنید، بر آموزش آن‌ها تمرکز کنید که با احساسات خود به شیوه‌ای مناسب اجتماعی برخورد کنند. وقتی احساس ناامیدی می‌کنید و آرزو می‌کنید که کاش فرزندتان حساسیت کم‌تری داشته باشد و این‌قدر زودرنج نباشد، به خاطر داشته باشید که همین حساسیت است که اغلب باعث می‌شود که او نسبت به دیگران بسیار دلسوز و مهربان باشد.
“تو خیلی مضطرب به نظر میرسی.”
“من خیلی متاسفم که تو خیلی ناراحت هستی. وقتی کمی آرام شدی، می‌توانیم در مورد آن موضوع صحبت کنیم.”
“می‌دانم که تو واقعاً عصبانی هستی که دوستت تو را مسخره کرده است، او کار بسیار بدی کرده است.”
2. به کودک خود کنترل واکنش‌ها را یاد بدهید
به کودک خود تاکید کنید که بر نحوه واکنش خود نسبت به دیگران و به خصوص نسبت به کودکان دیگر کنترل دارد.
“شما نمی‌توانی آن‌چه را که شخص دیگری می‌گوید یا انجام می‌دهد کنترل کنی، اما می‌توانی نحوه واکنش خود را کنترل کنی.”
“شاید نتوانی جلوی این‌قدر بدجنس بودن آن کودک را بگیری، اما اگر تمرین کنی، می‌توانی یاد بگیریی که وقتی او شما را آزار می‌دهد، گریه نکنی.”
«من دوست دارم که تو این همه دلسوز هستی و این یکی از بهترین خصوصیاتی است که داری، اما بهتر است یاد بگیری که چگونه چهره خود را تا این حد ناراحت نشان ندهی.”
3. مکانی برای استراحت کودک فراهم کنید
بچه‌های حساس می‌توانند در فضاهای پرجمعیت، نورهای روشن و محیط‌های پر هرج و مرج بیش از حد تحریک شوند. بنابراین، مهم است که این موضوعات را هنگام برنامه‌ریزی برای فعالیت‌های روزمره کودک در نظر بگیرید. فعالیت‌های فوق برنامه را محدود کنید و زمان استراحت زیادی را در خانه فراهم کنید، جایی که کودک حساس شما احساس امنیت می‌کند و می‌تواند آرام شود. همچنین می‌توانید با فعالیت‌های آرام مانند کتاب‌های رنگ‌آمیزی، هدفون با موسیقی آرام‌بخش یا کتاب‌هایی برای خواندن، «فضایی دنج» در خانه ایجاد کنید. بچه‌های حساس را تشویق کنید تا وقتی احساس می‌کنند که خسته هستند، از فضای دنج و آرامش‌بخش استفاده کنند. کمی استراحت و توقف می‌تواند برای کمک به بچه‌های حساس و زود رنج، برای شارژ باتری‌هایشان کلیدی باشد.
4. به “نگاه اشتباه” اشاره کنید
تصور نکنید که کودک شما آگاه است که چه کاری انجام می‌دهد که سایر کودکان را از خود دور می‌کند. او ممکن است آن‌قدر از این اخم کردن، ترش‌رویی، لب ورچیدن (یا هر چیز دیگری) استفاده کرده باشد که به یک عادت تبدیل شده باشد. بنابراین وقتی باهم تنها هستید، آن را به طور عادی مطرح کنید: “دقت کردم که وقتی ناراحت می‌شوی قیافه خاصی می‌گیری. میدونی منظور من چیه؟” (اگر نمی‌داند، نشان دهید.)
آیا فکر می‌کنی این چهره باعث می‌شود دوستانت بخواهند با تو باشند یا تنهایت بگذارند؟ دوستانت چه کارهایی انجام می‌دهند که آن قیافه را به خود می‌گیری؟ بهتر است به کارهای دیگری فکر کنیم که وقتی ناراحت هستی می‌توانی انجام دهی و دوستانت را از خود دور نمی‌کنی.” شاید این کار دشوار به نظر برسد، اما این یک استراتژی است که در مراکز رشد کودک در سراسر جهان استفاده می‌شود. تمرین و تشویق زیاد و البته صبر و حوصله لازم است.
5. اقدامات جایگزین پیشنهاد کنید
اگر کودک شما زود رنج است و با هر حرفی اشک می‌ریزد، باید یاد بگیرد که به جای گریه چه کاری انجام دهد. در مورد پیشنهادات احتمالی صحبت کنید و سپس از فرزندتان بخواهید یکی را که بیشتر دوست دارد انتخاب کند.
- به یک مکان واقعاً سرگرم کننده در ذهن خود فکر کن و حواس خود را به آن‌جا هدایت کن.
- از آن محیط خیلی سریع دور شو.
- درون ذهنت تا 10 بشمار.
- آهنگی را زمزمه کن (فقط در سرت).
- یک نفس طولانی و آهسته بکش.
برای این‌که «جایگزین گریه» به عادت تبدیل شود، او باید آن را بارها و بارها تمرین کند.
همچنین بخوانید: آموزش برخورد درست والدین هنگام دعوای کودکان
6. تن صداهای مختلف را تمرین کنید
زمزمه کردن، گریه کردن، ناله کردن، فریاد زدن، زمزمه کردن، لرزش صدا از مواردی هستند که کودک را ساکت و منزوی می‌کند. پس قبل از صحبت به فرزندتان بگویید گلویش را صاف کند. محکم و قوی فکر کند. او باید بین آهنگ‌های صدا تمایز قائل شود، بنابراین آهنگ‌های مختلف را با نقش بازی کنید و از او بخواهید صداهای مختلف را تمرین کند تا زمانی که بتواند با اعتماد به نفس صحبت کند.
همچنین بخوانید: 8 راهکار مفید برای تقویت اعتماد به نفس کودکان
7. به فرزندتان حالت نگاه «خب که چی؟» را بیاموزید
به محض این‌که کودک زود رنج شما متوجه شد که ممکن است مسئله یا حرفی او را ناراحت کند، در آن زمان است که باید طوری به نظر برسد که انگار آن موضوع اهمیتی برای او ندارد. او باید یک “خب که چی؟” را یاد بگیرد یا نوع نگاه «اهمیتی ندارد». سعی کنید آن را مدل سازی کنید، مثلا:
- حتی به طرف مقابل نگاه نکن
- شانه‌های خود را بالا بیانداز
- به نقطه نامعلوم نگاه کن
- در صورت امکان دور شو
- حتی یک تکان ظریف سر نیز گاهی می‌تواند بی اهمیتی موضوع را برساند.
8. محدودیت اعمال کنید
گاهی ممکن است وسوسه انگیز باشد که بعضی قوانین را برای جلوگیری از ناراحتی کودک حساس تغییر دهید، اما این چشم‌پوشی و کوتاه آمدن در بلند‌مدت به نفع کودک نخواهد بود. انعطاف پذیر باشید، نظم و انضباط به کودکان کمک می‌کند که چگونه به بزرگسالانی مسئولیت‌پذیر تبدیل شوند. اگر نظم و انضباط شما خیلی سهل گیرانه باشد، آن‌ها برای رویارویی با دنیای واقعی آماده نخواهند شد. هنگامی که از نظم و انضباط چشم پوشی می‌کنید فقط به این دلیل که کودک حساس سریع گریه می‌کند یا زودرنج است، از فرصت یادگیری و رشد کودک حساس خود با تجربه کردن پیامدهای اعمالش که برای رشد سالم ضروری است، محروم می‌کنید. بنابراین بهتر است همچنان فرزندتان را به خاطر زیر پا گذاشتن قوانین تنبیه کنید. فقط سعی کنید در رویکرد خود ملایم‌تر عمل کنید و از تنبیه‌های منطقی برای تربیت کودک حساس استفاده کنید. دانستن این‌که چگونه یک کودک بسیار حساس را به بهترین نحو تنبیه کنید می‌تواند چالش برانگیز باشد. در واقع، برخی از والدین ممکن است در تلاش برای کاهش درد فرزندشان و رفتارهای مرتبط با آن درد، از تنبیه اجتناب کنند.
کلام آخر: نحوه برخورد صحیح با کودک حساس و نظم و انضباط بخشیدن به رفتار آن‌ها موضوع مهمی است که از او فردی بالغ و آگاه در آینده خواهد ساخت. تمرینات فوق به کودکان کمک می‌کند تا از مدیریت متفکرانه احساسات خود بهره ببرند و در عین حال برخی از ناراحتی‌های عاطفی ذاتی یک کودک بسیار حساس و زود رنج را از بین ببرند.
منبع: friendshipcircle
