خوب خوابیدن برای رشد کودکان مانند تغذیه خوب و سالم ضروری است. چه بسیار کودکانی که در خوابیدن مشکلاتی دارند و این‌گونه کودکان به موقع نمی‌خوابند و معمولا در اوایل شب دچار بیخوابی شبانه می‌شوند.
مشکلات قبل از خواب بسیار رایج است، به خصوص در میان کودکان خردسال. اما آیا این مشکلات اجتناب ناپذیر است؟ نه. تحقیقات بین فرهنگی و مطالعات بالینی نشان می‌دهد که ما می‌توانیم با ایجاد چند تغییر کلیدی، بیشتر مشکلات دیر خوابیدن و بدخوابی کودکان را برطرف کنیم. در این مقاله چند راه حل ساده برای حل مشکل دیر خوابیدن کودکان را بخوانید.
علل بد خوابی و دیر خوابیدن کودکان
در جوامع مدرن، بیخوابی بسیار رایج است و درصد قابل توجهی از والدین (10 تا 30%) گزارش می‌دهند که نوزادان و کودکان نوپا هنگام خواب با مشکلاتی مواجه می‌شوند. چرا؟ دلیلش این نیست که فرزندان ما از نظر ژنتیکی برنامه‌ریزی شده‌اند که تا دیروقت بیدار بمانند، بلکه به این دلیل است که سبک زندگی آن‌ها مانع از تجربه احساسات قوی خواب آلودگی در هنگام خواب می‌شود. کمی کنجکاوی کنید تا بفهمید آن چیست، به این ترتیب ما می‌توانیم مشکلات قبل از خواب فرزندانمان را حل کنیم.
چرا کودکان باید به اندازه‌ی کافی بخوابند؟
میزان خواب در سنین مختلف متفاوت است، مثلا متوسط خواب یک کودک ۱۲ ساله نسبت به یک کودک چهار ساله فرق می‌کند، البته این مسئله بازهم میان کودکان هم سن و سال نیز متفاوت است. معمولا کودکانی که در طول شب با آرامش و به اندازه کافی خوابیده، صبح روز بعد می‌تواند با شادابی و طراوت خاصی از خواب بیدار شود و چنان‌چه خواب کافی نداشته باشد، بامداد روز بعد به دلیل کم خوابی بهانه گیر و کج‌خلق می‌شود و انرژی کم‌تری دارد.
مشکلات دیر خوابیدن یا بیخوابی کودکان فقط به دوره نوزادی محدود نمی‌شود. در کودکان دبستانی، کافی نبودن خواب در طول شب آن‌ها را خسته و تحریک‌پذیر می‌کند به‌طوری که قادر به تمرکز روی درس نیستند.
پدر و مادر کودک بایستی در ایجاد الگوی خواب مناسب فرزندشان ممارست و پافشاری انجام دهند، تقریباً هیچکس نیست که تا به حال دچار بیخوابی نشده باشد، اما برای برخی اشخاص مسایل خواب یک معضل تلقی می‌شود؛ علل زیادی باعث بروز آن می‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهد والدینی که به مشکلات بدخوابی و کم‌خوابی دچار هستند، عادت خواب غلط را به کودکان نیز منتقل می‌کنند . این کودکان سه برابر بیشتر از بقیه کودکان در معرض بدخوابی قرار دارند. ۱۷ درصد از این کودکان دچار افسردگی می‌شوند و ۵/۹ درصد نیز در بزرگسالی به فکر خودکشی می‌افتند.
بیشتر بخوانید: همه آنچه درباره خواب نوزاد باید بدانید
مشکلات بدخوابی در کودکان و نوجوانان
- برخی از مشکلات خواب مربوط به روتین‌های قبل از خواب و محیط خواب کودکان است. شما می‌توانید این مشکلات خواب را با ترویج عادات خواب خوب مدیریت کنید.
- برخی از مشکلات خواب ناشی از مواردی مانند عادات غذایی ناسالم و عدم فعالیت بدنی است. شما اغلب می‌توانید این مشکلات را با ایجاد برخی تغییرات ساده در سبک زندگی و تشویق کودک به خوردن غذای سالم حل کنید.
- برخی از عادات خواب می‌تواند مشکل به نظر برسد، اما در واقع کاملاً معمولی است. این شامل وحشت‌های شبانه، کابوس‌ها و راه رفتن در خواب می‌شود. همچنین ممکن است شامل شب ادراری و توالت نیز باشد.
- سایر مشکلات خواب ناشی از بیماری، شرایط سلامتی یا اضطراب است. ممکن است لازم باشد با پزشک عمومی خود در مورد این نوع مشکلات خواب صحبت کنید.
چه زمانی باید به مشکل خواب کودک توجه نمود :
– برای خوابیدن کودک برنامه و زمان مشخصی دارید؟
– کودک در رخت‌خواب خود راحت است و با محیط اتاق خواب خود مانوس است؟
– کودکان باهم در یک اتاق می‌خوابند؟
– کودک در طول روز دچار هیجانات است؟ مثلا فیلم و کارتون مهیج، بازی‌های هیجانی، دعوا و درگیری والدین؟
– کودک دچار چه ترس‌هایی است؟
بیشتر بخوانید: 10 راهکار ساده برای راحت‌تر بیدار شدن کودکان از خواب
برای زود خوابیدن و منظم کردن خواب کودک بایستی تمهیداتی بیاندیشید :
- زمان مشخصی برای خواب کودک خود در نظر بگیرید، بهترین زمان برای خوابیدن کودکان بین ساعت ۸ تا ۹ شب می‌باشد. اما می‌توانید برای شب‌های تعطیل اجازه دهید یک ساعت دیرتر به رخت خواب خود بروند. پیش از خواب، زمان خواب را به کودک خود چند مرتبه یادآوری کنید .
- آگاهی دادن زمان خوابیدن به کودکان نبایستی حالت تنبیه کردن داشته باشد، می‌توانید به کودک بگویید حتی اگر خوابت نمی‌آید به رخت‌خوابت برو و کمی استراحت کن. جنبه اجبار را از خواب کودک بردارید تا با آرامش بیشتری تن به خوابیدن دهد.
- کودکان را برای خوابیدن تشویق کنید. مثلا می‌توانید خوراکی ویژه‌ای برای شب او در نظر بگیرید.
- حمام کردن، ماساژ دادن، قصه و کتاب خواندن، لالایی گفتن و نوازش کردن آرامش ویژه‌ای به کودک می‌دهد و او را برای خواب آماده می‌کند.
- لباس خواب راحت، دمای مناسب و رنگ دکوراسیون اتاق خواب کودک می‌تواند به خواب بهتر کودک کمک کنند .
- سعی کنید فعالیت بدنی روزانه کودک را مثل پارک رفتن، بازی کردن، ورزش کردن و شنا کردن را برای کودک برنامه‌ریزی نمایید تا در طول روز انرژی او تخلیه شود.
- در طول شب، فعالیت‌های فکری مانند حل پازل بازی‌های فکری، کتاب خواندن را در نظر بگیرید .
- خواب نیم‌روزی را کم کنید یا آن را به‌طور کلی حذف نمایید .
- مصرف برخی از مواد غذایی مانند: چای یا نوشابه، بستنی، شکلات، چیپس، پفک و سایر مواد غذایی که کالری زیادی دارند را از ساعت ۵ بعدازظهر ممنوع نمایید، زیرا خواب کودک را کاهش می‌دهد.
- ترس کودکان از خوابیدن در اتاق خودشان را جدی بگیرید؛ سعی کنید کودک را آرام کنید، به علت ترس پی ببرید و یک چراغ خواب در اتاق او روشن کنید. به کودک این فرصت را بدهید که در مورد مشکل احتمالی و هیجانات یا چیزهای جالبی که در روز برایش اتفاق افتاده با شما صحبت کند .
بیشتر بخوانید: خواب کودکان چه اهمیت هایی دارد؟
کلام آخر:
دیر خوابیدن و به طور کلی مشکلات خواب، اغلب پس از اولین هفته از شروع عادات خواب خوب شروع به بهبود می‌کنند. اگر عادت‌های خواب خوب و تغییرات سبک زندگی را امتحان کرده‌اید و به نظر می‌رسد که آن‌ها کمکی نمی‌کنند، با پزشک عمومی فرزندتان صحبت کنید.
ممکن است دلایل پزشکی یا روانی برای مشکلات خواب فرزندتان وجود داشته باشد. در این شرایط ارزش دارد به یک متخصص اطفال، روانشناس یا سایر متخصصان سلامت ارجاع داده شوید، که در درمان مشکل خواب مداوم کودکان تجربه داشته باشند.
