اگر والدین چند کودک هستید، احتمالاً بارها شاهد جر و بحث‌های خواهر و برادرها با یکدیگر بوده‌اید. اگرچه رقابت بین خواهر و برادر اتفاقی رایج و شایع در خانواده‌هاست، اما اگر والدین به ابزارهای صحیح مجهز نباشند، مدیریت آن دشوار خواهد بود. این رقابت‌ها و نزاع‌ها گاهی به‌وجود می‌آیند و بعد از مدتی از بین می‌روند و گاهی نیز بعد از گذشت زمان‌های طولانی همچنان پابرجا باقی می‌مانند. خبر خوب این که می‌توانید با به‌کارگیری روش‌های صحیح به بحث‌های بیهوده پایان دهید و شاهد روابط خوب بین فرزندان خود باشید.
چرا خواهر و برادر دعوا می‌کنند
اکثر خواهر برادرها سطحی از حسادت و احساس رقابت را نسبت به یکدیگر تجربه می‌کنند. درگیری و رقابت میان خواهر و برادرها دلایل متنوعی دارد که در این‌جا به چند دلیل مهم آن اشاره می‌کنیم.
جلب توجه والدین: بچه‌ها به توجه شما نیاز دارند و هر کاری (خوب و بد) برای به دست آوردن آن انجام می‌دهند. شما می‌توانید با توجه به آنچه که به آن‌ها توجه می‌کنید و نحوه تمجید از فرزندان خود رفتارهای زیادی را شکل دهید. به همین دلیل است که توجه کافی به همه کودکان، به ویژه برای رفتارهای مثبت، مهم است. هر چه رفتار مثبت بیشتر مورد توجه قرار گیرد و به طور خاص مورد تحسین قرار گیرد، کودکان کم‌تر نیاز خواهند داشت تا برای جلب توجه شما رقابت کنند.
نیازهای متفاوت در هر مرحله رشدی: همان طور که دکوراسیون اتاق کودک و نوجوان بسته به رشد و نیازهای او تغییر می‌کند، میزان احساسات، سطح اضطراب، دغدغه و الگوی برقراری روابط با دیگران در دوران‌های مختلف رشد کودک نیز متغیر است. به طور قطع نیازهای یک خردسال و حساسیت‌هایش با یک کودک دبستانی و یا یک نوجوان بسیار متفاوت است. در حالی که یک کودک نوپا به شدت نسبت به لوازم و اسباب بازی‌های خود احساس مالکیت دارد و اگر خواهر و یا برادر نسبت به لوازم او تعرض کند، به شدت اعتراض خواهد کرد. در دوران نوجوانی نیز، از آن‌جایی که هویت فردی در حال شکل گیری است، ممکن است نوجوان در فعالیت‌های مشارکتی خیلی شرکت نداشته باشد و در خانه و به شما در مراقبت از برادر و خواهرهای کوچک‌تر کمک نکند.
راه‌های کنترل رقابت بین خواهر و برادر
1. به نیازهای هر کودک توجه کنید
فرزندان شما باید احساس کنند که شما همه آن‌ها را به یک اندازه دوست دارید و برای آن‌ها ارزش قائل هستید، به این ترتیب، آن‌ها احساس نخواهند کرد که مجبورند برای محبت و جلب توجه شما رقابت کنند. شما می‌توانید این احساسات را با موارد زیر تقویت کنید:
- گذراندن زمان خاص با هر کودک به طور منظم
- در آغوش گرفتن و لبخند زدن به آن‌ها
- از مقایسه کودکان با یکدیگر بپرهیزید
همچنین اگر بچه‌ها وسایل و فضای خاصی داشته باشند که مجبور نباشند با خواهر و برادر به اشتراک بگذارند، می‌تواند کمک کننده باشد. داشتن فضای خصوصی و اتاق خواب مجزا که کودک دیگر نتواند وارد آن شود، ایده خوبی است. با این حال اگر مجبورید که از یک اتاق خواب مشترک که فضای کافی برای قرار دادن دو تخت خواب ندارد، استفاده کنید؛ بهتر است برای از بین بردن حس رقابت و حسادت فرزندان یک تخت دو طبقه ساده انتخاب کنید. همچنین اگر روشن کنید که برای بچه‌های کوچک‌تر خوب نیست که فعالیت‌های بچه‌های بزرگ‌تر را به هم بزنند، بچه‌ها احساس ارزشمندی خواهند کرد و بالعکس. این می‌تواند به ایجاد فضا یا زمانی برای کودکان کمک کند تا بدون خواهر و برادرشان کارها را انجام دهند.
2. قوانین خانواده را روشن کنید
قوانین به کودکان اجازه می‌دهد بدانند چه چیزی خوب است و چه چیزی خوب نیست. اگر قوانین خانوادگی دارید، برای شما آسان‌تر است که به کودکان یادآوری کنید که انتظار دارید چگونه با یکدیگر رفتار کنند. در این‌جا چند نکته برای اعمال قوانین وجود دارد:
- کودکان را در تنظیم قوانین مشارکت دهید. وقتی بچه‌ها در وضع قوانین شرکت کرده باشند، به احتمال زیاد آن‌ها را به خاطر می‌سپارند و به آن‌ها پایبند می‌مانند.
- قوانینی بنویسید که شامل جملات مثبتی در مورد نحوه رفتار شما با یکدیگر باشد. به عنوان مثال، «زمانی که با دیگران صحبت می‌کنیم از لحن مؤدبانه و ملایم استفاده می‌کنیم.»
- یک کپی از قوانین خانه خود را در روی در یخچال یا جایی قرار دهید که همه بتوانند آن‌ها را ببینند.
- هر بار که کودکان قوانین را زیر پا می‌گذارند، با یک یادآوری دوستانه شروع کنید، “به یاد داشته باشید، باید به خوبی با یکدیگر صحبت کنید”. سپس یک فرصت دیگر بدهید. اگر کودکان همچنان قوانین را زیر پا می‌گذارند، عواقب ذکر شده را دنبال کنید.
- عواقب عادلانه دعوا را برای همه کودکان اعمال کنید. به عنوان مثال، اگر فرزندان شما بر سر یک اسباب بازی دعوا می‌کنند، مطمئن شوید که هیچ کدام از آن‌ها پس از دعوا اسباب بازی را دریافت نمی‌کنند.
بیشتر بخوانید: ۱۰ مورد از بهترین روش‌های رفتار با کودک نافرمان
3. عادات و روتین‌ها را مشخص کنید
وقتی یک روال خانوادگی دارید، رسیدگی به اختلافات در مورد مسائل روزمره بسیار ساده‌تر است. این بدان معناست که همه می‌دانند نوبت چه کسی است که یک فیلم را انتخاب کند، چه کسی چه کارهایی را انجام می‌دهد و در چه روزهایی، و چه کسی در صف اول پلی‌استیشن یا نوبت حمام و غیره است. یک روال عادی می‌تواند به این صورت باشد:
تلویزیون: رها برنامه را از ساعت 6:30 تا 7 بعد از ظهر انتخاب می‌کند. فرید از ساعت 7:30 تا 8 بعد از ظهر (بعد از این‌که رها به رختخواب رفت) انتخاب می‌کند.
بازی‌ها: فرید شنبه‌ها و رها یکشنبه‌ها را انتخاب می‌کند.
کارهای روزمره: رها و فرید به نوبت کارهای خود را انجام می‌دهند، یک هفته وظیفه گذاشتن زباله جلوی در، هفته بعد خشک کردن ظروف.
4. خوب رفتار کردن آن‌ها با یکدیگر را ببینید
این بدان معناست که وقتی فرزندانتان خوب رفتار می‌کنند، متوجه شوید و به آن‌ها بازخورد مثبت بدهید. هنگامی که به کودکان به طور واضح و مشخص می‌گویید که آن‌ها چه کاری را به خوبی انجام می‌دهند، احتمال این‌که دوباره آن رفتار را مشاهده کنید، بسیار بیشتر است. به عنوان مثال بگویید که: “من خیلی لذت می‌برم که هر دوی شما به نوبت روی ترامپولین می‌روید.”
5. به کودکان نشان دهید که چگونه با هم کنار بیایند
این‌که خود شما معمولا در خانه مشکلات موجود را چطور حل می‌کنید، مطمئنا الگوی برای کودکان خواهد بود. اگر می‌خواهید فرزندانتان با آرامش و احترام به کارها بپردازند، باید شما را در حال انجام این کار ببینند. اگر می‌خواهید آن‌ها بتوانند از یکدیگر عذرخواهی کنند، باید عذرخواهی شما را نیز ببینند. همچنین برای کودکان مفید است که تفاوت عقاید را محترم بشمارند. این به آن‌ها کمک می‌کند بفهمند که همه، مسائل را یکسان نمی‌بینند، و این اشکالی ندارد.
6. اجازه دهید کودکان گاهی اوقات اختلافات بین خود را حل کنند
با کمک شما، کودکان می‌توانند یاد بگیرند که به تنهایی و بدون دعوا، اختلافات را حل کنند. این می‌تواند به فرزندان شما کمک کند تا بهتر با یکدیگر کنار بیایند و به طور مثبت با درگیری‌های کودکان دیگر برخورد کنند. گاهی اوقات می‌توان از دخالت خودداری کرد، اما وقتی یک اختلاف به دعوا تبدیل می‌شود، باید قبل از این‌که کسی صدمه ببیند آن را از بین ببرید.
7. به فرزندان خود کنترل احساسات را آموزش دهید
شما مربی حل مشکلات فرزندانتان هستید. شما باید به آن‌ها یاد بدهید که چگونه با اختلافات کنار بیایند و راهکارهای کنترل خشم کودکان را بیاموزید و آن‌ها را به سمت مذاکره و بحث‌های عادلانه راهنمایی کنید.
کلام آخر: کودکان هنوز در حال یادگیری هستند که چگونه به احساسات خود واکنش نشان دهند، بنابراین برای آن‌ها دشوار است که بدون کمک بزرگسالان یاد بگیرند که چطور این رقابت‌ها و نزاع‌ها را کنترل کنند، در حقیقت آن‌ها در حال یادگیری سازش با چالش‌های بین فردی در زندگی و تفاوت در دیدگاه‌های افراد هستند بنابراین وظیفه‌ی شماست که در کنار آن‌ها حضور داشته باشید و آن‌ها را کنترل کنید.
