به عنوان والدین بچه‌های کوچک معمولا سعی می‌کنید تا همیشه خانه را مرتب نگه دارند، با این حال حتی زمانی که خانه را مرتب کرده‌اید، نمی‌توانید برای مدت طولانی راحت باشید. چون یک دقیقه بعد، کلی اسباب بازی وسط اتاق نشیمن پخش می‌شود، مداد رنگی‌های هر گوشه‌ای از خانه حتی روی کف آشپزخانه پراکنده شده‌اند و غذا در سراسر اتاق غذاخوری ریخته می‌شود! و آموزش به فرزندانتان برای تمیز کردن این همه آشفتگی قطعا کار آسانی نیست. اما چه طور می‌توانیم نظافت را به کودکان خود آموزش دهیم؟ برای رسیدن به پاسخ ما این مقاله را در دو قست تهیه کردهایم، که در قسمت اول به اهمیت آموزش نظافت و در قسمت دوم به روش‌های آموزش آن به کودکان خواهیم پرداخت، با ما همراه باشید.
اهمیت آموزش نظافت به کودکان
رعایت بهداشت و نظافت یکی از بهترین راه‌ها برای آموزش مسئولیت‌پذیری و بالا بردن اعتماد به نفس در کودکان است. در زمانی که نظافت برای سلامتی شما و خانواده‌تان فوق‌العاده مهم است، هیچ زمانی بهتر از سنین کودکی برای شروع به معرفی عادات نظافت نیست. نظافت برای مرتب نگه داشتن خانه و دور نگه داشتن بیشتر بیماری‌ها بسیار مهم است. بنابراین، آموزش نظم و ایجاد عادات نظافت از همان سنین پایین برای کودکان و نوجوانان بسیار ضروری است. هر عادت و رفتاری را که می‌خواهید در فرزندتان نهادینه شود باید از سنین کودکی به او آموزش دهید. خصوصا عادت به پاکیزگی را باید از سنین کم به کودک بیاموزید، زیرا ارتباط مستقیمی با سلامت و بهداشت او دارد. کاملا واضح است که ما در مورد دادن کارهای روزمره به کودکان بسیار کوچک صحبت نمی‌کنیم، ما در مورد گنجاندن آن‌ها در فرآیند نظافت صحبت می‌کنیم، به آن‌ها در مورد اهمیت تمیز کردن و چارچوب‌بندی مثبت کارهای خانه آموزش می‌دهیم. این شیوه‌ها می‌توانند عادت‌های خوبی ایجاد کنند، بار کاری والدین را کاهش دهند، و به کودکان «احساس تسلط، مسئولیت‌پذیری و اتکا به خود » بدهند. دکتر تامار چنسکی، روانشناس و نویسنده این نتیجه را از مطالعه دانشگاه مینه سوتا به دست آورده است. در این مطالعه 80 کودک را در طول زندگی خود مورد بررسی قرار داد و کشف کرد که کودکانی که کارهای روزمره را در سنین پایین (حدود 3 تا 4 سالگی) شروع کرده‌اند، در کارهای تحصیلی، حرفه‌ای و اجتماعی موفق‌تر هستند.
کودکان از چه سنی می‌توانند در کارهای خانه مشارکت کنند؟
خانه شما مملو از اسباب بازی‌ها، مداد رنگی‌ها و پوشاک است، اما مطمئن نیستید که چقدر باید از شخص کوچکی که بیشتر این آشفتگی را به وجود آورده انتظار کمک داشته باشید. شما باید کودکان را در کارهای خانه مشارکت دهید. مسئله فقط در مورد یافتن مسئولیت‌های مناسب با سن آن‌هاست. شما لزوماً به کودک نوپایتان اجازه‌ی شستن ظرف‌ها را نمی‌دهید، اما اگر او بتواند اسباب‌بازی‌هایش را از سبد اسباب‌بازی بیرون بیاورد، آن‌قدر بزرگ است که یاد بگیرد چگونه آن‌ها را به جای خود بازگرداند. خوشبختانه کودکان نوپا دوست دارند کمک کنند، زیرا آن‌ها از یادگیری چیزهای جدید لذت می‌برند، بنابراین اگرچه ممکن است مفیدترین دستیار را نداشته باشید، حداقل او دستیار مشتاقی خواهد بود. بچه‌ها با سرعت‌های متفاوتی بالغ می‌شوند، بنابراین انجام کاری که ممکن است برای یک کودک 3 ساله بدون دردسر باشد، ممکن است برای دیگری بسیار چالش‌برانگیز باشد. این در مورد شناخت فرزند شما و توانایی‌های او است. کودکان با یکدیگر تفاوت‌های بنیادی دارند و نمی‌توان انتظار داشت که همه‌ی آن‌ها ویژگی‌های روحی و جسمانی یکسانی داشته باشند. به همین دلیلی توصیه می‌کنیم که در این راه سخت‌گیر نباشید و با اجبار هیچ کاری را به فرزندانتان تحمیل نکنید. در اینجا نموداری وجود دارد که می‌تواند به شما کمک کند تصمیم بگیرید که مناسب‌ترین کارهای نظافت بر اساس سن کدام‌ها هستند.
کودکان 2 تا 3 سال:
- اسباب بازی‌هایشان را جمع کنند: کودکان در این سن هنوز خیلی کوچک هستند و مفهوم پاکیزگی می‌تواند برای آن‌ها کمی انتزاعی باشد. بنابراین، به جای صحبت جدی با آن‌ها در مورد اینکه چقدر اتاقشان به هم ریخته است، باید سعی کنید این کار را به یک بازی تبدیل کنید. برای مثال، می‌توانید یک آهنگ سرگرم‌کننده را برای فرزندتان پخش کنید و مسابقه‌ای ترتیب دهید تا ببینید چه کسی می‌تواند اسباب‌بازی‌های بیشتری را در سبد بگذارد.
- لباس‌هایشان را مرتب کنند: بهترین راه برای جالب‌تر کردن این کار این است که از فرزندتان بخواهید لباس‌هایش را بر اساس رنگ دسته بندی کند. این به رشد مهارت‌های حسی و حرکتی آن‌ها کمک می‌کند.
- اجازه دهید از شما یاد بگیرند: اگرچه خیلی زود است که به کودکتان اجازه دهید فرش‌ها را جاروبرقی بکشد یا ظرف‌ها را بشوید، باید او را تشویق کنید که در حین انجام این کار حضور داشته باشد. اگر آن‌ها سعی کردند شما را دنبال کنند و از اعمال شما تقلید کنند، تعجب نکنید.
کودکان 4 تا 5 سال:
- لباس پوشیدن: آن‌ها احتمالاً در این زمان به کمک زیادی نیاز نخواهند داشت و می‌توانند لباس‌های کثیف خود را تعویض کنند، اما در صورت نیاز آماده باشید تا برای کمک وارد شوید.
- میز تمیز کردن: در این سن، می‌توانید از کودک خود بخواهید پس از اتمام غذا خوردن، میز را تمیز کند. آن‌ها می‌توانند ظروف و بشقابشان را بردارند و به آشپزخانه بیاورند. فقط مطمئن شوید که به آن‌ها اجازه ندهید با چاقوهای تیز و قابلمه‌های داغ بازی کنند، زیرا اگر به اندازه کافی مراقب نباشند می‌توانند به خود آسیب برسانند.
کودکان 6 تا-7 سال:
- مرتب کردن تختخواب: به سادگی با نشان دادن نحوه مرتب کردن تختخواب به کودک شروع کنید. سپس به او اجازه دهید تا خودشان تختخواب را درست کنند. بچه‌ها آزادی چیدن بالش‌ها و حیوانات عروسکی را به شکلی که دلشان می‌خواهد، دوست دارند که می‌تواند انگیزه‌ای برای آن‌ها باشد تا هر روز صبح تخت‌هایشان را مرتب کنند.
- قفسه‌های اتاقشان را گردگیری کنند: این یک کار راحت برای یک کودک 7 ساله است. با این حال، اگر قفسه‌ها خیلی بلند هستند و کودک شما نمی‌تواند بدون بالا رفتن از صندلی به آن‌ها دسترسی پیدا کند، بهتر است به خرید مبل کودک فکر کنید! همچنین برای کمک به آن‌ها و نظارت بر کار آن‌ها حضور داشته باشید.
- لباس‌هایشان را تا کنند: این کار ممکن است در ابتدا مشکل باشد، پس صبور باشید. شما نمی‌توانید از ابتدا انتظار کمال داشته باشید، اما قطعاً باید آن‌ها را تشویق کنید که تلاش بیشتری برای آن انجام دهند و به تمرین ادامه دهند.
کودکان 10 تا 13 را می‌توان علاوه بر کارهای بالا در کارهایی مثل گردگیری مبلمان خانه، روغن زدن سرویس خواب نوجوان چوبی اتاقش، تعویض ملحفه و روتختی، تی کشیدن و ریختن نوشیدنی برای اعضای خانواده و … مشارکت داد.
در تمام این مراحل باید بسیار صبور باشید و به یاد داشته باشید که فرزندان شما در حال یادگیری اموری هستند که تاکنون تجربه نکرده‌اند. درعین‌حال داشتن نظم و ترتیب برای انجام این کارها به آن‌ها یاد می‌دهد که در آینده فردی مسئولیت‌پذیر باشند و از انجام امور مختلف که مرتبط با زندگی شخصی آن‌ها است، سرباز نزنند.
نظافت در خارج از خانه
آموزش نظافت به کودکان فقط شامل محیط خانه نمی‌شود، بلکه رعایت نظافت و بهداشت در خارج از خانه و محیط پیرامون ما در این دوران از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. برای این کار باید قبل از آموزش، الگو‌سازی کنید. به خاطر داشته باشید که بچه‌ها از والدین خود پیروی می‌کنند و اگر ببیند که شما مراقب نظافت اطراف خانه خود هستید، مطمئناً این عادت را در نظر گرفته و در خود پرورش می‌دهد. هنگامی که به کودک خود در مورد تمیزی آموزش می‌دهید، فقط یک چیز را به خاطر بسپارید. کودکان از دیگران به خصوص والدین خود تقلید می‌کنند. بنابراین، اگر به آن‌ها آموزش دهید و برعکس آن را انجام دهید، آن‌ها نمی‌توانند آن را بگیرند. کودک شما فقط زمانی عادت به پاکیزگی را یاد می‌گیرد و آن را به طور کامل به کار می‌گیرد، که خود شما هم آن را انجام دهید.
بیشتر بخوانید: چگونه یک الگوی رفتاری موثر برای کودک خود داشته باشیم؟
با صبر و حوصله و مهربانی فرزندان خود را تشویق به انجام امور روزانه کنید. به این ترتیب فرزندان شما یاد می‌گیرند که در آینده مسئولیت کارهای خود را به صورت داوطلبانه بر عهده بگیرند و نقش خود را به عنوان یکی از دانش آموزان کلاس، یکی از اعضای خانواده و یا یکی از کارکنان محیط کار و غیره بپذیرند. ممنون از اینکه تا این لحظه همراه ما بودید؛ امیدواریم مطالب این مقاله برای شما مفید واقع شده باشد. حتما قسمت دوم مقاله را که در مورد روش‌های آموزش نظافت به کودکان است، را بخوانید.
