همانطور که در قسمت اول مقاله اشاره کردیم، آموزش نظافت به کودکان از اهمیت زیادی برخوردار است. رعایت بهداشت و نظافت یکی از بهترین راه‌ها برای آموزش مسئولیت‌پذیری و ایجاد اعتماد به نفس در کودکان است. اگر به باید و نبایدهای آموزش نظافت به فرزندان نگاهی انداخته باشید، متوجه شده‌اید که آموزش نظافت به کودکان باید از سنین پایین شروع شود. حتی کودکان خردسال نیز می‌توانند یاد بگیرند که چگونه فضای خود را تمیز کنند، مثلاً تخت خود را مرتب کنند، اسباب‌بازی‌های خود را جمع‌آوری کنند و ماشین ظرفشویی را روشن کنند. اگر هرکس به وظیفه خود عمل کند، خانه هر روز وضعیت بسیار بهتری خواهد داشت. اگر فکر می‌کنید که فرزندانتان علاقه‌ای به نظافت ندارد، بهتر است روش‌های زیر را برای ایجاد عادات نظافت در آن‌ها امتحان کنید.
چگونه می‌توانید عادات نظافت را به کودکان آموزش دهید؟
یک نظرسنجی در آمریکا نشان داد که والدین به طور متوسط 28 بار در هفته ریخت و پاش کودکان خود را مرتب می‌کنند. با توجه به این که اسباب‌بازی‌ها می‌توانند به ماشین‌های لباسشویی، چمدان‌ها، کمدها و تقریباً هر جای دیگری راه پیدا کنند، این تعجب‌آور نیست. از هر 3 والدین 2 نفر نیز اعتراف کردند که بی‌نظمی فرزندانشان آن‌ها را در روحیه بدی قرار داده است. شاید مشکل به نظر برسد، اما تغییر نحوه صحبت در مورد تمیز کردن و درگیر کردن فرزند کوچکتان می‌تواند کمک زیادی به مرتب ماندن بچه‌ها کند. این به این معنی است که زمان کمتری برای تمیز کردن ریخت و پاش آن‌ها صرف می‌شود و کودکی مسئولیت‌پذیر و منظم دارید.
- پاکیزگی را به زبان ساده برای کودکان شرح دهید: توضیح اینکه چگونه کثیفی، باکتری‌ها و سایر مواد مضر در محیط‌های ناپاک پخش می‌شوند، کلید درک اهمیت تمیز کردن است. هیچ چیز خیلی پیچیده نیست. فقط یک درک ساده از اینکه چگونه محیط‌های کثیف می‌تواند منجر به بیماری یا محیط‌های بدبو شود، به فرزندان شما کمک می‌کند تا بین محیط‌های تمیز و سلامتی ارتباط برقرار کنند. مزایای داشتن یک خانه تمیز را به سادگی و واضح به فرزندتان بگویید. بگویید که باید مراقب خانه و اموال خود باشید تا زیباتر به نظر برسند و ماندگاری بیشتری داشته باشند.
- دستورالعمل‌های واضح مشخص کنید: کودکان بسیار کوچک باید هر بار روی یک کار کوچک تمرکز کنند و دستورالعمل‌های ساده و مستقیم دریافت کنند. اگر به آن‌ها بگویید اتاق خوابشان را مرتب کنند، نمی‌دانند چه انتظاری از آن‌ها دارید، اما می‌توانند دستورالعمل‌های واضحی مانند قرار دادن لگوهای خود را در یک جعبه انجام دهند.
- یک جای معین برای هر چیز و هرچیز در جای خودش: اینکه هر چیز جای مخصوص خودش را داشته باشد بسیار کمک‌کننده است. تعدادی جعبه و سطل برای بچه‌ها فراهم نمایید. برچسب‌های تصویری را روی کشوها و سطل‌ها قرار دهید تا به بچه‌ها کمک کنید بفهمند جای هر چیز کجاست. از فرزندتان بخواهید تصاویر موارد خاصی (لگوها، پازل‌ها، بازی‌ها) را که در هر یک قرار می‌گیرد، نقاشی کند یا از مجله جدا کند.
- با مثال آموزش دهید: اگر آنچه را که آموزش می‌دهید عمل نکنید، فرزندانتان آن را انجام نخواهند داد. وقتی مرتب هستید و کارهای نظافتی را به طور منظم انجام می‌دهید، فرزندانتان ارزش و اهمیت بیشتری برای رعایت نظافت قائل می‌شوند.
- در ابتدا کارها را با همکاری یکدیگر انجام دهید:ابتدا خودتان کارها را شروع کنید تا کم کم آن‌ها نیز ترغیب به شروع کردن بشوند. وقتی آن‌ها روش کارها را می‌آموزند دیگر نیازی به همکاری شما ندارند. نظارت کردن به صورت آمرانه هیچگاه به خوبی یک همکاری فعالانه تاثیرگذار نیست. می‌توانید قدری آهنگ پخش کنید و کار خودتان را انجام دهید. و یا می‌توانید از زمان نظافت اتاق کودک به عنوان زمان گپ و گفت با بچه‌تان استفاده نمایید.
بیشتر بخوانید: مهم‌ترین راهکارهای مرتب نگه داشتن اتاق کودک
- آن را سرگرم‌کننده کنید: نظافت می‌تواند فرصتی برای پیوند یادگیری و همچنین یک فعالیت بسیار جذاب باشد. حتی می‌توانید آن را به یک بازی تبدیل کنید و موسیقی مورد علاقه کودکان را روی آن قرار دهید. به این ترتیب، آن‌ها هر بار مشتاق تمیز کردن هستند. ببینید چه کسی می‌تواند سریع‌تر تمیز کند یا چند اسباب‌بازی را می‌تواند در 60 ثانیه سر جای خودش قرار دهد. هرچه بیشتر سرگرم شوند، تمیز کردن را بیشتر دوست خواهند داشت.
- از تلاش‌های نظافت کردن آن‌ها تشکر کنید: به آن‌ها نشان دهید که از تلاش آن‌ها سپاسگزار هستید. یک در آغوش گرفتن ساده، بوسیدن یا حتی گفتن: “امروز اتاقت را مرتب کردی!به نظر عالی می رسد.” پاداش دادن برای تمیز کردن همیشه به معنای خرید یک اسباب‌بازی جدید یا دادن یک خوراکی شیرین به آن‌ها نیست. اگرچه در برخی شرایط این کار ممکن است مناسب باشد. اگر وظیفه خود را به خوبی انجام نمی‌دهند، انتقاد نکنید. درعوض، دوباره آن‌ها را تشویق کنید و به آن‌ها نشان دهید که چگونه ریخت و پاش را با موفقیت از بین ببرند.
- در اجرای قوانین جدی و پایدار باشید: نادیده گرفتن قوانین توسط والدین همه چیز را زیر سوال می‌برد و به فرزندان می‌آموزد که گاهی می‌توان از حد و حدود تعیین شده پا فراتر گذاشت. قانون‌هایتان را تغییر ندهید. این وظیفه شماست که برای کودکتان کاملا واضح بگویید که چه کارهایی را باید انجام دهد و چه کارهایی را نباید انجام دهد. انتخاب زمان مناسب، برای شفاف‌سازی قوانین، به عهده شماست.
- به فرزندانتان حس مالکیت به اتاقشان را ببخشید: بچه‌هایی که احساس می‌کنند یک مکان مخصوص به خودشان است، تمایل بیشتری به تمیز نگه داشتن آن دارند. روش‌هایی پیدا کنید تا آزادی بیشتری بر ظاهر مکان و جای وسایلشان داشته باشند. روش‌هایی از قبیل اینکه اجازه بدهید؛ جدیدترین رنگ سرویس خواب را (که به سادگی قابلیت تمیز شدن را دارد) بخرند، دکوراسیون اتاق را عوض کنند و ….! اگر به دنبال کارهای کم هزینه‌تری هستید می‌توانید اجازه دهید قفسه‌ها را رنگ بزنند و یا یک دیوار را مطالبق سلیقه‌ی خود کاغذ دیواری نصب کنند. کودکان می‌توانند جعبه‌هایی طراحی کنند تا وسایل ریز و درشت را جمع و جور کنند و همینطور در طراحی دیوارهای اتاقشان با استیکر و یا خرید فرش اتاق کودک همکاری نمایند.
10- آن را “کامل” نکنید: وقتی اتاق یا اتاق بازی فرزندتان در نهایت تمیز شد، کارهایی را که کامل نیستند دوباره انجام ندهید. ملحفه‌های تخت کاملا صاف نیست؟ نیازی به صاف کردن آن‌ها نیست. مبلمان خانه عروسکی مرتب نیست؟ نادیده بگیرید. تا زمانی که کار به درستی انجام شود، آن را رها کنید. یک کودک چهار ساله هرگز به خوبی یک بزرگسال تمیز نمی‌کند. اگر کاری را که قبلاً برای تکمیل آن خیلی سخت کار کرده‌اند دوباره انجام دهید، ممکن است فرزند کوچک شما در دفعات بعدی آنقدر تمایلی به انجام کار نداشته باشد، زیرا به هر حال آن را انجام می‌دهید. در این مورد، نتیجه نهایی به اندازه تلاش مهم نیست.
کلام آخر: به نظر می‌رسد که با وجود بچه‌ها، نظافت خانه معنایی ندارد. اما در واقعیت، با آموزش مهارت‌هایی مانند نظم و نظافت می‌توانید مسئولیت‌پذیری را به کودکان آموزش دهید و خانه خود را مرتب نگه دارید.
