سکته مغزی در نوزادان و کودکان کمتر از بزرگسالان است، اما اتفاق می‌افتد! نوزادان در معرض خطر بیشتری نسبت به کودکان یا نوجوانان هستند. در این مطلب علائم و نشانه‌های سکته مغزی در نوزادان و کودکان را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی (گاهی اوقات “حمله مغزی” نامیده می‌شود) زمانی اتفاق می‌افتد که جریان خون به مغز حتی برای یک ثانیه متوقف شود. خون اکسیژن و سایر مواد مهم را به سلول‌ها و اندام‌های بدن از جمله مغز می‌رساند. برخلاف سایر قسمت‌های بدن، مغز نمی‌تواند برای مدت طولانی بدون جریان خون زنده بماند. اگر اکسیژن یا انرژی ناحیه‌ای از مغز تمام شود، ممکن است آسیب ببیند یا حتی بمیرد. این یک “سکته مغزی ایسکمیک” است.
“ترومبوز سینوس وریدی” زمانی اتفاق می‌افتد که یک لخته خون در یکی از وریدهای سر ایجاد شود. نوع دیگر “سکته مغزی هموراژیک” است که خونریزی داخل سر است. در سکته هموراژیک یک رگ خونی در مغز پاره می‌شود و مغز را پر از خون می‌کند و به سلول های مغز آسیب می‌رساند.
چه کسانی سکته مغزی می‌کنند؟
بسیاری از ما فکر می کنیم که سکته مغزی فقط در بزرگسالان، به خصوص افراد مسن‌تر اتفاق می‌افتد. اما کودکان نیز ممکن است دچار سکته مغزی شوند. اگرچه سکته مغزی در کودکان کمتر شایع هستند، اما سکته مغزی می‌تواند در کودکان در هر سنی اتفاق بیفتد، حتی آنهایی که هنوز به دنیا نیامده‌اند.
سکته مغزی در کودکان اغلب در ماه اول پس از تولد اتفاق می‌افتد. گاهی اوقات به این سکته‌های پری ناتال یا نوزادی می‌گویند. اکثر سکته‌های پری ناتال در حین زایمان یا درست پس از زایمان اتفاق می‌افتند، زمانی که نوزاد در حین عبور از کانال زایمان اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند.
سکته مغزی همچنین می‌تواند بر کودکان بزرگتر تأثیر بگذارد. اما بیشتر این موارد ناشی از بیماری دیگری است که جریان خون به مغز را متوقف می‌کند یا باعث خونریزی در مغز می‌شود.
چه چیزی باعث سکته می‌شود؟
یافتن علت سکته مغزی در کودک می‌تواند سخت باشد. سکته مغزی در بزرگسالان اغلب به دلیل فشار خون بالا، دیابت یا تصلب شرایین اتفاق می‌افتد. عوامل خطر سکته مغزی در کودکان متنوع‌تر است.
سکته مغزی ایسکمیک شایع ترین نوع در کودکان است. آنها معمولاً مربوط به:
- کمبود اکسیژن در هنگام تولد
- نقص قلبی نوزاد هنگام تولد
- اختلالات خونی مانند بیماری سلول داسی شکل که سلول‌های خونی را از بین می‌برد و رگ‌های خونی را مسدود می‌کند.
- آسیب به یک شریان (رگ خونی که اکسیژن می آورد) در مغز
- کم آبی بدن
- اختلالات ژنتیکی مانند مویامویا، یک بیماری نادر که بر عروق مغز تأثیر می‌گذارد.
- عفونت، مانند مننژیت یا آبله مرغان
برخی از مشکلاتی که مادر را در دوران بارداری تحت تاثیر قرار می‌دهد، می تواند باعث شود نوزاد قبل یا بعد از تولد دچار سکته مغزی ایسکمیک شود. این شامل:
- پره اکلامپسی (فشار خون بالا در دوران بارداری که می‌تواند باعث تورم در دست‌ها، پاها شود)
- پارگی زودرس غشاها (زمانی که کیسه آب بیش از 24 ساعت قبل از شروع زایمان پاره می‌شود)
- دیابت
- عفونت‌ها
- مصرف مواد مخدر (کوکایین) در دوران بارداری
- مشکلات جفت که باعث کاهش اکسیژن رسانی به نوزاد می‌شود، مانند جدا شدن جفت
سکته‌های هموراژیک می‌توانند ناشی از موارد زیر باشند:
- آسیب سر که باعث شکستگی رگ خونی می‌شود.
- ناهنجاری شریانی وریدی، وضعیتی که در آن رگ‌های خونی مغز به درستی به هم متصل نمی‌شوند.
- آنوریسم (ضعف در دیواره شریان)
- بیماری‌هایی که بر لخته شدن خون تأثیر می‌گذارند، مانند هموفیلی
علائم سکته مغزی در نوزادان:
- تشنج در یک ناحیه از بدن، مانند بازو یا پا
- مشکلات خوردن
- مشکل در تنفس یا مکث در تنفس (آپنه)
- بی حسی در یک طرف بدن
- تأخیر در رشد، مانند غلتیدن و خزیدن دیرتر از حد معمول
نوزادانی که دچار سکته مغزی می‌شوند ممکن است تا سن ۸-۴ ماهگی هیچ علامتی را نشان ندهند و این تشخیص بیماری را مشکل می‌کند اما به تدریج وقتی نوزاد رشد می‌کند علایمی مثل مشکلات گفتار، عدم تعادل، بی حسی در یک طرف بدن ممکن است از علایم سکته مغزی باشد.
در موارد دیگر که علایم زودتر بروز می‌کند علایمی مانند بروز تشنج نمایان می‌شود. حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد نوزادانی که سکته مغزی می‌کنند فوت می‌شوند و در بقیه موارد که زنده می‌مانند مشکلات عصبی مثل فلجی در ۸۰-۵۰ درصد موارد در بقیه طول عمر باقی می‌ماند، بنابراین تشخیص زودهنگام این عارضه بسیار با اهمیت است.
اگر فرزند شما هر یک از این علائم را داشت، فوراً به پزشک مراجعه کنید. به کودکانی که به طور فعال دچار سکته مغزی می‌شوند، می‌توان دارویی داد که ممکن است شدت سکته و آسیب مغزی ناشی از آن را کاهش دهد.
بیشتر بخوانید: ۶ بیماری شایع در کودکان و نوزادان که باید بدانیم
سکته مغزی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص سکته‌های پری ناتال و اوایل دوران کودکی می‌تواند سخت باشد، به خصوص اگر کودک علائم و نشانه‌های واضحی نداشته باشد. در برخی موارد، سکته مغزی تنها پس از رد شدن بسیاری از شرایط دیگر باعث تشنج یا تاخیر در رشد می‌شود.
اگر مشکوک به سکته مغزی باشد، پزشک احتمالاً به روی کودک یک یا چند مورد از این آزمایشات را انجام می‌دهد:
- آزمایش خون
- تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) : یک آزمایش بی‌خطر و بدون درد که از آهن‌ربا، امواج رادیویی و فناوری رایانه برای تولید تصاویر بسیار خوبی از اعضای داخلی بدن مانند مغز استفاده می‌کند.
- آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRA): MRI شریان های خاص
- ونوگرافی تشدید مغناطیسی (MRV):MRI وریدهای خاص
- اسکن توموگرافی کامپیوتری: یک آزمایش سریع و بدون درد که با استفاده از اشعه ایکس و کامپیوتر تصاویری از استخوان‌ها و سایر اعضای بدن فراهم می‌کند.
- آنژیوگرافی توموگرافی کامپیوتری (CTA): اشعه ایکس از شریان‌های خاص
- سونوگرافی جمجمه: امواج صوتی با فرکانس بالا که از اندام‌ها جهش می‌کنند و تصویری از مغز ایجاد می‌کنند.
- پونکسیون کمری (تپ ستون فقرات)
سکته مغزی چگونه درمان می شود؟
درمان سکته مغزی بر اساس موارد زیر است:
- سن کودک
- کودک چه علائم و نشانه‌هایی دارد.
- کدام ناحیه از مغز تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
- چقدر بافت مغز آسیب دیده است.
- آیا یک وضعیت مداوم باعث سکته مغزی شده است یا خیر
بسیاری از درمان های مختلف امکان پذیر است. مثلا:
- کودکی که تشنج دارد ممکن است به داروهای ضد تشنج نیاز داشته باشد.
- کودک مبتلا به نقص قلبی ممکن است به داروهای رقیق کننده خون نیاز داشته باشد.
برای اکثر کودکان، درمان شامل موارد زیر نیز می شود:
- طب فیزیکی و توانبخشی یا فیزیوتراپی. فیزیوتراپ‌ها پزشکانی هستند که از انواع مختلف درمان برای کمک به بهبودی کودکان از سکته مغزی استفاده می‌کنند. آنها برای تقویت و بازیابی توانایی عملکردی و کیفیت زندگی در افرادی که دارای شرایط پزشکی هستند که بر مغز، نخاع، اعصاب، استخوان‌ها، مفاصل، رباط‌ها، ماهیچه‌ها و تاندون‌ها تأثیر می‌گذارد، کار می‌کنند.
سکته مغزی چه مشکلاتی ممکن است رخ دهد؟
آسیب مغزی ناشی از سکته مغزی می‌تواند باعث مشکلات متعددی شود که برخی از آنها می‌توانند پایدار باشند، مانند:
- فلج مغزی
- مشکلات شناختی و یادگیری
- فلج یا ضعف در یک طرف
- مشکلات ارتباطی
- مشکلات بینایی
- مشکلات روانی
کودکانی که دچار سکته مغزی شده‌اند به پزشکانی مراجعه خواهند کرد که در کمک به افراد برای مقابله با این مشکلات تخصص دارند. این متخصصان ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- کاردرمانگران
- فیزیوتراپیست‌ها
- گفتار درمانگران
ممکن است یک متخصص طب فیزیکی بر مراقبت از کودک نظارت کند.
کلام آخر: در حال حاضر، هیچ درمانی وجود ندارد که بتواند سلول‌های مغزی مرده را اصلاح کند. اما سلول‌های آسیب‌دیده مغز می‌توانند کار سلول‌هایی را که از بین رفته‌اند، به ویژه در افراد جوان، انجام دهند. در بسیاری از موارد پس از سکته مغزی، کودکان می‌توانند یاد بگیرند که از بازوها و پاهای خود استفاده کنند و از طریق آموزش مجدد مغز دوباره صحبت کنند. این فرآیند معمولاً کند و دشوار است. اما بچه‌ها نسبت به بزرگسالان برتری دارند زیرا مغز جوان آنها هنوز در حال رشد است. اکثر بچه هایی که سکته کرده‌اند می‌توانند به طور عادی با هم تعامل داشته باشند و اعضای فعال جامعه خود باشند.
