استفاده از وب سایتها و اپلیکیشنهای رسانههای اجتماعی، یکی از رایجترین فعالیتهای کودکان و نوجوانان امروزی است. هر وب سایت و اپلیکیشنی که امکان تعامل اجتماعی را داشته باشد، یک شبکه اجتماعی محسوب میشود. در سالهای اخیر عضویت و استفاده در چنین شبکههایی که پورتالی برای سرگرمی و ارتباطات به کودکان و به خصوص نوجوانان ارائه میدهند، رشد چشمگیری داشته است. به همین دلیل، مهم است که والدین از ماهیت شبکههای اجتماعی آگاه شوند، زیرا همه آنها محیط سالمی برای کودکان و نوجوانان نیستند. در این مقاله تاثیرات استفاده از شبکههای اجتماعی بر کودکان را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
علت محبوبیت شبکههای اجتماعی
افراد در هر سنی زمان قابل توجهی را در شبکههای اجتماعی میگذرانند. برخی از این پلتفرمها به عنوان راهی برای ارتباط با خانواده و دوستان استفاده میکنند، در حالیکه برخی دیگر از آنها برای شبکهسازی، تبلیغات و یافتن فرصتهای شغلی استفاده میکنند. شاید درک جذابیت برخی از شبکههای اجتماعی برای والدین دشوار باشد، بهخصوص اگر با آنها بزرگ نشده باشند. با اینحال برای کودکان و بهخصوص جوانان ثبت کردن، پسندیدن، دنبال کردن و گرفتن عکسهای سلفی اغلب راه اصلی برای به اشتراک گذاشتن و برقراری ارتباط با دوستان خود و پیگیری رویدادها است. عامل دیگر استفاده از شبکههای اجتماعی، نگرانی بابت از دست دادن رویداد هیجانانگیز یا جالبی است که در سراسر جهان اتفاق میافتد و اغلب با پستهایی که در شبکههای اجتماعی قرار داده میشود، دیده میشود. وقتی همه از شبکههای اجتماعی استفاده میکنند، احتمال از دست دادن تجربیات میتواند باعث استرس و افسردگی شود. وقتی افراد میبینند که در شبکههای اجتماعی مشارکت ندارند، میتواند بر افکار و احساسات و حتی سلامت جسمی آنها تأثیر بگذارد.
مزایای شبکههای اجتماعی
استفاده از شبکههای اجتماعی نکات مثبتی دارد. کودکان میتوانند از طریق آن ارتباط برقرار کنند و روابط آنها با دوستان تقویت میشود. در تحقیقی که در Pediatrics منتشر شد، مشخص شد که مشارکت در اشکال مختلف شبکههای اجتماعی، یک فعالیت معمول است که به تقویت ارتباطات، تعاملات اجتماعی و حتی مهارتهای فنی به نفع کودکان و نوجوانان است. جنبه اجتماعی توسعه انسانی سخت است و شبکههای اجتماعی راهی معقول و آسان را برای معاشرت کودکان فراهم میکند. هنگامی که کودکان به راحتی به معاشرت حضوری دسترسی ندارند یا مشکلات اضطراب اجتماعی دارند، شبکههای اجتماعی میتوانند ابزار مفیدی برای ارتباط با سایر همسالان باشند.
آثار منفی و خطرات شبکههای اجتماعی
اعتیاد به تلفن: یک مطالعه جدید نشان میدهد تقریبا نیمی از نوجوانان و کودکان به تلفنهای هوشمند خود معتاد هستند. همچنین این تحقیقات نشان داده است که ارتباط کودکان با فناوری بر زندگی آنها (رژیم غذایی، خواب، ورزش و انجام تکالیف مدرسه) تأثیر منفی میگذارد.
دسترسی به محتوای نامناسب یا مضر: کودکان در معرض محتوای خشونتآمیز، نژادپرستانه یا نفرتانگیز یا حاوی مطالب پورنو قرار میگیرند. بررسیها نشان داده است که به احتمال زیاد محتوای نامناسب بهطور اتفاقی در معرض دید کودک قرار میگیرد، تا اینکه عمداً توسط آنها جستجو شود. در طی تحقیقات، اغلب کودکان و نوجوانان بیان کردند که برای اولینبار وقتی به پورنوگرافی دسترسی پیدا کردند، ترکیبی از کنجکاوی، شوک، سردرگمی و انزجار را تجربه کردند.
مزاحمتهای سایبری: دختران جوان بیشتر از همتایان مرد خود از طریق استفاده از شبکههای اجتماعی مورد هدف قرار میگیرند، اگرچه پسران مطمئناً از این امر مصون نیستند. مطالعات روانشناسی، مزاحمت سایبری را با افسردگی، اضطراب و خطر تفکر به خودکشی مرتبط دانسته است. نوجوانان به ویژه در برابر آزار سایبری، آسیب پذیر هستند و عدم انجام اقدامات لازم در زمان مناسب ممکن است عواقب شدیدی را در پی داشته باشد.
اختلال در خواب: استفاده از شبکههای اجتماعی در شب، ممکن است خواب کودک را مختل کنند. کودکان بین 5 تا 16 سال باید هر شب بین 9 تا 11 ساعت بخوابند. خواب ناکافی میتواند بر یادگیری آنها در مدرسه تأثیر سوء داشته باشد و خطر افسردگی و اضطراب را افزایش دهد.
از چه سنی بهتر است بچه ها موبایل داشته باشند
رسانههای اجتماعی و ارتباط آن با سلامت روان
رسانههای اجتماعی چگونه میتوانند بر سلامت روان تأثیر منفی بگذارند؟ ارتباط قابل توجهی بین افسردگی و علائم اضطراب و همچنین استفاده از شبکههای اجتماعی وجود دارد که نشان میدهد زمان صرف شده در این پلتفرمها ممکن است با افسردگی و اضطراب مرتبط باشد. با اینحال، این مطالعات مستقیماً شبکههای اجتماعی را با این شرایط مرتبط نمیکند. تاثیر شبکههای اجتماعی بر سلامت روانی کودکان هنوز مورد بحث است. برخی از مطالعات نشان میدهد که کودکان میتوانند از تعاملات گروهی کوچک به صورت آنلاین بهرهمند شوند، در حالی که سایر مطالعات و تحقیقات افزایش اضطراب، افسردگی و اختلالات خوردن را نشان میدهند. اطلاعات کافی در مورد اینکه آیا استفاده از شبکههای اجتماعی باعث افسردگی و اضطراب میشود یا افراد مبتلا به اضطراب و افسردگی بیشتر تمایل دارند از این شبکهها استفاده کنند، در دسترس نیست. تحقیقات نشان میدهد که استفاده از رسانههای اجتماعی ممکن است حداقل تا حدی این علائم را ایجاد کند. بر اساس مطالعهای در سالهای اخیر، افرادی که حسابهای فیس بوک خود را غیرفعال کردهاند کمتر افسرده، مضطرب و بیشتر شادتر و راضیتر بودند. علاوه بر این، شبکههای اجتماعی میتوانند دیدهای غیرواقعی از زندگی مردم ایجاد کنند که منجر به فشار بر همسالان و مقایسههای ناسالم میشود.
والدین چگونه میتوانند کمک کنند
- آزادیای که والدین به فرزندان خود میدهند، باید همراه با نظارت بر فعالیتهای آنها بدون نقض حریم خصوصی آنها باشد. معمولاً والدین و سرپرستان ملزم به پیگیری کارهای کودکان و نوجوانان خود، به صورت آنلاین نیستند. با اینحال، والدین باید به دنبال نشانههایی که استفاده از شبکههای اجتماعی بر سلامت روانی فرزندشان تأثیر منفی میگذارد، باشند.
- کودکان زیر 13 سال نمیتوانند اطلاعات شخصی خود را بدون اجازه صریح والدین خود تحت قانون حفاظت از حریم خصوصی آنلاین کودکان ارائه کنند. از آنجایی که کودکان برای حسابهای کاربری خود در شبکههای اجتماعی ثبت نام میکنند، باید سن خود را گزارش دهند، پس مراقب باشید تا سن خود را دروغ نگویند.
- بالاترین میزان شادی در بین کاربران متعادل اینترنت، یک تا دو ساعت در روز گزارش شده است. قوانین مربوط به زمان، مکان و مدت زمان استفاده از رسانههای اجتماعی را در خانه خود تعیین کنید. ساختار و الگوسازی از سنین پایین اهمیت دارد، بنابراین این کار در کودک عادات خوبی را ایجاد میکند و باعث میشود آنها حد و حدود را درک کنند.
- کودکانی که تحت نظارت هستند، میآموزند که هرگونه اطلاعاتی که به صورت آنلاین به اشتراک میگذارند نشانگر دائمی هویت آنها است. اگر دوست ندارند والدینشان آن را ببینند، پس نباید آن را انتشار دهند.
- اگر صادقانه با فرزندان خود در مورد کارهایی که با برنامهها انجام میدهند و آنچه آنها میبینند صحبت کنید، میتوانید از سالها مشکلات روانی کودکان جلوگیری کنید. در مکالمات خود، اعتماد کودک را جلب کنید تا بچههای شما بدانند شما آماده هستید تا آنها را در استفاده از فناوری راهنمایی کنید.
کلام آخر: شبکههای اجتماعی یک ابزار قدرتمند برای کودکان و نوجوانان برای ارتباط با دوستان، تبادل اطلاعات، دریافت پشتیبانی و مشاوره و یافتن دانش فراوان است. بنابراین استفاده از شبکههای اجتماعی توسط کودکان و نوجوانان نباید با توجه به همه مزایای آن ممنوع باشد. والدین و معلمان باید به نشانههایی توجه کنند که فرزندانشان از طریق رسانههای اجتماعی دچار آسیب شناختی میشوند. همچنین مهم است که آنها به کودکان شیوههای ایمن آنلاین را آموزش دهند تا آنها قربانی افشای اطلاعات شخصی خود یا آزارهای سوء استفاده آنلاین نشوند.