بسیاری از والدین در مورد میزان مراقبت‌های دندانی که فرزندانشان نیاز دارند، اطلاعات کافی ندارند. آن‌ها می‌خواهند از پوسیدگی دندان پیشگیری کنند، اما اغلب نمی‌دانند چگونه! به همین علت در این مطلب، ما به بررسی علت پوسیدگی دندان در کودکان و راه‌های پیشگیری از آن پرداخته‌ایم.
علت پوسیدگی دندان در کودکان چیست؟
پوسیدگی دندان از فعالیت میکروب‌هایی ناشی می‌شود که در پلاک‌های دندانی، یعنی پوشش چسبنده‌ای متشکل از بزاق و بقایای غذا که روی سطح دندان‌ها تشکیل می‌شود، زندگی می‌کنند.
این میکروب‌ها از اجزای غذا و نوشیدنی‌ها (عمدتاً قندها) برای کسب انرژی استفاده می‌کنند و هنگام تجزیه آن‌ها، اسید تولید می‌کنند. این اسیدها، که توسط پلاک دندانی نزدیک به دندان‌ها نگه داشته می‌شوند، موجب جدا شدن مواد معدنی کلسیم و فسفات از مینای دندان می‌شوند.
اگر این فرآیند مهار نشود و ادامه یابد، مینای دندان و نهایتاً لایۀ زیر آن نابود می‌شود. اگر پوسیدگی دندان در این مرحله درمان نشود، ممکن است مغز دندان آسیب ببیند که منجر به صدمۀ دائمی به اعصاب و رگ‌های خونی داخل آن می‌شود.
علائم پوسیدگی دندان در کودکان
پوسیدگی دندان در مراحل اولیه معمولاً موجب هیچ‌گونه علائمی نمی‌شود. علائم اصلی پوسیدگی در مراحل بعدی عبارت است از:
حساسیت دندان به غذاها یا مایعات داغ، سرد، شیرین
در پوسیدگی بسیار پیشرفته، ممکن است دندان سیاه شود، در سطح مینای دندان حفره‌های قابل‌رؤیت وجود داشته باشد و ممکن است درد زیادی نیز داشته باشد.
آیا باید کودکم را نزد دندانپزشک ببرم؟
پوسیدگی اگر زودتر کشف شود قابل اصلاح است، پس بهتر است در ۱ سالگی معاینۀ کامل دندانپزشکی (چک آپ) را برای کودک انجام دهید. از این سن دندان‌های کودک باید در فواصل زمانی معین معاینه شود. فواصل هرچه کوتاه‌تر باشد، بهتر است. اما معمولاً هر شش ماه یک بار کافی است. اگر بین معاینه‌ها علائمی بروز کرد، باید ظرف چند روز کودک را نزد دندانپزشک ببرید.
در اولین ویزیت، دندانپزشک روش‌های صحیح مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را توضیح می‌دهد و در حالی که کودک روی پاهای شما می‌نشیند، یک معاینه اصلاح شده انجام می‌دهد. این ویزیت‌ها می‌تواند به پیدا کردن مشکلات زود هنگام کمک کند و همچنین بچه‌ها به مراجعه به دندانپزشک عادت می‌کنند و با افزایش سن، ترس کمتری از مراجعه به دندانپزشکی دارند. فرزند خود را نزد دندانپزشکی ببرید که متخصص در درمان کودکان است. دندان‌پزشکان اطفال برای رسیدگی به طیف وسیعی از مسائل مرتبط با سلامت دندان کودکان آموزش دیده‌اند. آن‌ها همچنین می‌دانند که چه زمانی شما را به نوع دیگری از متخصصان مانند ارتودنتیست برای اصلاح اوربایت یا جراح فک برای رفع اختلالات فکی ارجاع دهند.
دندانپزشک ممکن است چه‌کار کند؟
دندانپزشک دندان‌های کودک را معاینه می‌کند و ممکن است رادیوگرافی نیز انجام دهد. اگر علائم پوسیدگی دندان در مراحل اولیه را ببیند، ممکن است فقط دندان‌ها را تمیز و جرم‌گیری کند تا امکان تماس دندان با بزاق فراهم شود؛ بزاق می‌تواند مواد معدنی موردنیاز مینای دندان را از نو تأمین کند. شاید ژل فلوراید نیز تجویز شود.
اگر به نظر می‌رسد کودکی در معرض خطر پوسیدگی یا سایر مشکلات است، دندانپزشک ممکن است شروع به استفاده از فلوراید موضعی حتی قبل از بیرون آمدن تمام دندان‌ها کند (این کار را نیز می‌توان در مطب پزشک اطفال انجام داد). فلوراید مینای دندان را سفت می‌کند و به جلوگیری از شایع‌ترین بیماری دهان در دوران کودکی که پوسیدگی دندان است، کمک می‌کند. برای پوسیدگی‌های پیشرفته‌تر، دندانپزشک ممکن است بخش پوسیدۀ دندان را بتراشد و پر کند.اگر عصب دندان به‌طور ترمیم ناپذیری صدمه دیده یا توسط عفونت از بین رفته باشد، ممکن است لازم باشد که بیرون آورده شود.
بیشتر بخوانید: رایج‌ترین آسیب های دندانی در کودکان
چگونه از پوسیدگی پیشگیری کنیم؟
مراقبت خوب از دندان، قبل از ظاهر شدن اولین دندان کودک شروع می‌شود. فقط به این دلیل که نمی‌توانید دندان‌ها را ببینید به این معنی نیست که آن‌ها آنجا نیستند. دندان‌ها در واقع در سه ماهه دوم بارداری تشکیل می‌شوند. در بدو تولد، کودک شما 20 دندان شیری دارد که برخی از آن‌ها به طور کامل در فک رشد کرده‌اند.
- حتی قبل از این‌که کودک شما شروع به دندان درآوردن کند، یک پارچه تمیز و مرطوب روی لثه‌ها بکشید تا باکتری‌های مضر را از بین ببرید.
- هنگامی که کودک شما دندان در می‌آورد، آن‌ها را با مسواک مخصوص نوزادان مسواک بزنید. از آب و کمی خمیر دندان حاوی فلوراید (به اندازه یک دانه برنج) استفاده کنید.
- وقتی دو تا از دندان‌های کودکتان با هم تماس پیدا کرد، می‌توانید بین آن‌ها نخ دندان کشیدن را شروع کنید.
- رژیم غذایی حاوی قند کم، بیش از ۵ یا ۶ وعده در روز غذا نخوردن، خوب تمیز کردن دندان‌ها و معاینۀ دندانپزشکی در فواصل منظم، همگی به پیشگیری از پوسیدگی کمک می‌کند.
- دفعات و مقادیر مصرف غذاها و نوشابه‌های قندی توسط کودک را محدود کنید. او را تشویق کنید تنقلات قندی و نوشابه‌های قندی بین غذاها نخورد و میزان مصرف غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی، شامل آب‌میوه و نوشابه‌های گازدار را نیز کم کنید. آب‌میوه را با آب رقیق کنید و با نی به کودک بدهید.
- باکتری‌هایی که منجر به خرابی دندان‌های کودک می‌شوند، معمولاً از دهان بزرگسالان (پدر، مادر، خواهر، برادر و…) به دهان کودک منتقل می‌شوند؛ برای جلوگیری از این امر باید از استفاده اشتراکی از ظروف و قاشق با کودک، خودداری کنید.
- درصد بالایی از پوسیدگی دندانی کودکان ناشی از شیر دادن به کودک هنگام شب است. بیشتر مادران در طول شب به‌دفعات مکرر به کودک خود شیر می‌دهند، غافل از این‌که همین کار بیشترین تأثیر را در پوسیدگی دندان‌ها دارد. برای پیشگیری از پوسیدگی دندان‌های کودک بعد از یک سالگی، باید شیر دادن هنگام شب به صورت کنترل‌شده باشد.
- کارشناسان معتقدند، با نزدیک شدن به ساعت‌های پایانی شب، باید تغذیه کودکان با استفاده از مواد شیرین متوقف شده یا به حداقل برسد؛ زیرا ترشح بزاق دهان هنگام خواب کاهش می‌یابد و مواد شیرین مدت بیشتری روی دندان‌ها باقی می‌مانند.
- در حدود 2 سالگی، کودک شما باید یاد بگیرد که هنگام مسواک زدن تف کند. از دادن آب به کودک خود برای چرخیدن و تف کردن خودداری کنید، زیرا این امر می تواند احتمال قورت دادن خمیر دندان را افزایش دهد.
- کودکان 3 سال به بالا باید فقط به اندازه یک نخود از خمیردندان حاوی فلوراید استفاده کنند.
همیشه هنگام مسواک زدن بر کودکان کم‌تر از 8 سال نظارت داشته باشید، زیرا ممکن است خمیر دندان را ببلعند. - دندان‌های کودک باید دو بار در روز با یک خمیردندان حاوی فلوراید مسواک شود؛ یک‌بار بعد از صبحانه و خصوصاً یک‌بار هم آخر شب قبل از خوابیدن.
بیشتر بخوانید: همه چیز درباره دندان شیری و اهمیت آن
کلام آخر: همان‌طور که کودکان رشد می‌کنند، بسته به توصیه‌های دندانپزشک خود، هر 3 ماه یک‌بار تا یک‌بار در سال، برای چکاپ‌های روتین دندان کودکتان برنامه‌ریزی کنید. کنترل مواد غذایی شیرین، تشویق به مسواک زدن منظم، نخ دندان کشیدن و مراجعه به دندانپزشک به سلامت دندان کودک کمک می‌کند.
