یکی از مشکلات شایع میان بسیاری از پدر و مادرها، تغذیه کودک به اصطلاح بدغذا و بی‌اشتهاست. معمولا کودکان به غذاهایی که برایشان مفید است واکنش منفی نشان می‌دهند و میلی به خوردن غذا ندارند. در نتیجه پدر و مادر مجبور می‌شوند به دنبال کودک راه بروند تا به او غذا بدهند. در این مقاله می‌خواهیم روش‌های ساده‌‌ای را به شما آموزش دهیم تا بتوانید به بهبود بی‌اشتهایی و کم خوردن کودک خود کمک کنید.
بی‌اشتهایی و بد غذایی در کودکان
«بی‌اشتهایی» یک اختلال تغذیه‌ای است که با کاهش شدید میزان خوردن غذا مشخص می‌شود. کاهش غیرطبیعی میل کودک به غذا خوردن و اجتناب از هر نوع غذا را، بی‌اشتهایی کودک می‌گویند. اگر برای رفع این مشکل راه‌های بسیار زیادی را امتحان کرده اما همچنان کودک بد غذایی دارید، باید به فکر درمان باشید. شاید این مشکل نشانه یک بیماری یا عفونت داخلی باشد. بی‌اشتهایی می‌تواند منجر به بروز علائم شدیدی مانند اختلالات رشد، اختلالات استخوانی، آسیب جدی به ارگان‌های اساسی مانند قلب و… شود.
بنابراین بهتر است نشانه‌های جدی و زودهنگام بی‌اشتهایی کودکان را شناخته و در مورد آن با متخصص اطفال و تغذیه مشورت کنید.
رایج‌ترین سن بی‌اشتهایی کودکان، مربوط به کودکان زیر ۲ سال است. این دقیقا زمان از شیر گرفتن کودک است. به همین دلیل کودک طبیعتا به دلیل عادت به الگوی شیرخوارگی از مصرف سایر غذاها و میان‌و‌عده‌ها خودداری کرده که باعث سوء تغذیه می‌شود. همچنین علاقه کودکان به دسته خاصی از غذاها، به خصوص فست فودها و غذاهای آماده مانند ناگت‌ها نیز در سنین ۳ تا ۵ سالگی و پس از رشد کامل دندان‌ها دیده می‌شود. چنین غذاهایی فاقد مواد مغذی بوده و بازهم نوعی بی‌اشتهایی کودکان محسوب می‌شود.
دلایل کم خوردن کودکان کودکان
علت بی‌اشتهایی در کودکان ناشناخته است، ولی به نظر می‌رسد فاکتورهای ژنتیکی و محیطی در آن نقش داشته باشد. لیست دلایل بی‌اشتهایی کودکان بی‌پایان است، تقریبا هر موردی، حتی رفتار والدین نیز می‌تواند بر الگوی تغذیه کودکان تاثیر بگذارند. دقت داشته باشید که شما اولین الگوی کودک هستید و او از شما می‌آموزد. اشتهای کودکان تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند سن، سطح انرژی، رژیم غذایی و محیط است.
شایع‌ترین علائم بی‌اشتهایی عبارتند از:
- بیماری یا ناخوشی مانند تب و اسهال یا مسمومیت که میل به غذا را در کودکان را کاهش می‌دهد.
- استرس در کودک می‌تواند اشتهای او را تحت تاثیر قرار دهد. بحث با دوستان، اختلافات خانوادگی و هر نوع حادثه استرس‌زایی باعث افزایش عامل بی‌میلی است.
- افسردگی در کودکان و نوجوانان با تغییرات اشتها در ارتباط است. اگر کودکتان علاقه‌ای به بازی ندارد یا به طور ناگهانی از انجام کارهای مورد علاقه‌اش دست کشیده و این حالت برای مدتی طول کشیده است، می‌تواند نشانه‌ای از افسردگی در کودک باشد.
- گاهی نیز کودک و خصوصا نوجوانان دچار وسواس کاهش وزن می‌شود و از غذا خوردن دست می‌کشد.
- کاهش اشتها می‌تواند ناشی از عوارض جانبی برخی داروها مانند آنتی بیوتیک‌ها نیز باشد.
- یبوست به دلیل حرکات نامنظم روده‌ها رخ می‌دهد و از دست دادن اشتها یکی از شاخص‌های واضح یبوست است.
- سیری زودرس و خوردن میان وعده‌های غذایی سنگین نیز می‌تواند باعث کاهش اشتها در کودکان شود.
- منع کودک از غذا خوردن به عنوان تنبیه ممکن است باعث بیزار شدن کودک از غذا خوردن شود و به مرور اشتهای وی را کم کند.
- خواب‌های طولانی و نامنظم، ممکن است باعث کم‌اشتهایی در کودکان شود.
- کودکانی که برای گرفتن امتیاز از والدین غذا نمی‌خورند.
- کودکانی که مشکلات فیزیکی خاصی دارند و باید تحت درمان پزشکی قرار گیرند.
بیشتر بخوانید: چگونه کودکان را به خوردن غذای سالم تشویق کنیم؟
راهکارهایی برای حل بی‌اشتهایی کودکان
1- به کودک اجازه دهید با شما آشپزی کند.
کودکان کم سن و سال عاشق این هستند که در آماده کردن غذا کمک کنند. نگران نباشید حتی اگر هنوز به سنی نرسیده باشند که بتوانند نزدیک چاقو شوند، کارهای زیادی هست که می‌توانید به آن‌ها بسپارید. از کودکان بخواهید تخم مرغ‌های کیک را با آرد مخلوط کنند و آن را در یک کاسه‌ی بزرگ با قاشق چوبی هم بزند یا گوشت چرخ شده را برای فسنجان قلقلی کنند. همکاری به این روش تاثیر چشمگیری در تشویق کودک برای خوردن غذا دارد. همچنین می‌توانید در ابتدا جایزه‌ای برای تمام کردن غذایش در نظر بگیرید.
2- بی‌اشتهایی کودکان را با سرگرم کردن آن‌ها حل کنید.
بی‌اشتهایی کودکان ممکن است از همان دوران شیرخوارگی و یا کودکی، اتفاق بیافتد. به همین دلیل وقتی می‌خواهید بشقاب غذای کودکتان را آماده کنید، ارزشش را دارد کمی بیشتر زمان بگذارید تا ظاهرش دلپسندتر شود. به شکل غذا و ظرف دقت داشته باشید! کودکان به چیزهایی دقت می‌کنند و حساس هستند که شاید شما نباشید. بنابراین گاهی شکل و رنگ غذا برای کودکان خسته کننده می‌شود. به شکل ظاهری غذای او جذابیت بخشید. برای این کار می‌توانید مواد غذایی صبحانه را به شکل حیوانات مختلف در بشقاب بچینید یا ترکیب رنگی مختلفی را در ظرف غذای آن‌ها رعایت کنید. از ظرف‌هایی با شکل‌ها و رنگ‌‌های مختلف نیز می‌توانید کمک بگیرید.
3- خوردن غذا در فضای دوستانه
یکی از بهترین راه‌ها برای حل بی‌اشتهایی کودک این است که همراه با او غذا بخورید. اگر کودک، شما را ببیند که دائم و با نگرانی دور سرش می‌چرخید و خودتان هیچ غذایی نمی‌خورید، مسلما فضا برایش ناخوشایند می‌شود. کودکان همیشه پیرو شما هستند. اگر ببینند که با صورتی خندان و شاد، کلم بروکلی می‌خورید مسلما چنین کاری را تکرار می‌کنند.
یادتان باشد هر زمان کودکتان غذای جدیدی را امتحان کرد، از او تعریف کنید. هنگام وعده‌های غذایی فرصت مناسبی برای تشویق مهارت‌های اجتماعی است. می‌توانید هنگام غذا خوردن از کارهایی که می‌خواهید به همراه یکدیگر در ادامه روز انجام دهید، صحبت کنید و یا با کودکان کم سن و سال شعر بخوانید و با بزرگ‌ترها بازی کلمات را انجام دهید. با این کارها وعده غذایی را برای آن‌ها لذت‌بخش می‌کنید و به رفع بی‌اشتهایی آن‌ها کمک زیادی کرده‌اید. وقتی کودک غذایی را که در بشقابش است نمی‌خورد، احتمال این‌که از بشقاب شما غذا بخورد بالاست؛ حتی اگر هر دو غذا یکسان باشد. اگر غذای جدیدی است می‌توانید از او بخواهید امتحانش کند.
4- غذا را در معرض دید کودک قرار دهید!
غذا را در مقابل دید کودکان قرار دهید. شاید همان لحظه سراغ غذا نروند ولی دیر یا زود برای چشیدن مزه‌ی غذا هم که شده باشد وسوسه می‌شوند آن را امتحان کنند. حتی می‌توانید مدام از طعم و مزه فوق‌العاده آن صحبت کرده و به این ترتیب به صورت غیر مستقیم او را به خوردن غذا تشویق کنید.
5- بگذارید خود کودک گرسنه شود!
اجازه دهید هروقت کودکتان احساس گرسنگی کرد غذا بخورد. در این مواقع همراه داشتن یک لقمه‌ی غذا، انگیزه آنان را برای غذا خوردن بیشتر می‌کند. علاوه بر این غذا خوردن در ماشین برای کودکان هیجانانگیز و جذاب است و اشتهایشان را باز می‌کند.
6- صبور باشید.
اگر کودکتان به شدت بی‌اشتهاست، بهتر است غذاهای جدید را آرام آرام به او معرفی کنید. برای مثال، غذای جدید را در کنار غذایی که می‌دانید دوست دارد به بشقاب اضافه کنید. وقتی آرام آرام این کار را می‌کنید، کودک در کنار غذاهای مورد علاقه خود، موارد جدید را نیز امتحان می‌کند و یاد می‌گیرد همه غذاها را دوست داشته باشد. با این روش گام بزرگی در بهبود بی‌اشتهایی کودک برداشته‌اید.
بیشتر بخوانید: کامل ترین نکات درمان بی اشتهایی کودکان
بی‌اشتهایی کودکان در چه صورتی نگران کننده است؟ بی‌اشتهایی شدید می‌تواند باعث مشکلات سلامتی جدی شود. به همین دلیل بستری شدن و مراقبت در بیمارستان در این موارد ضروری خواهد بود. برای بیمارانی که به علت بی‌اشتهایی بستری می‌شوند، ابتدا تغذیه کافی در نظر گرفته می‌شود و مشکلاتی جدی مانند مشکلات قلبی تحت کنترل دقیق قرار می‌گیرند. بی‌اشتهاییِ شدید کودک می‌تواند به اختلالاتِ استخوانی و رشدی و به آسیب‌هایِ جدی به ارگان‌هایِ اساسیِ بدن مانند قلب، کبد و کلیه‌ها نیز منجر شود.
کلام آخر: شما به راحتی با دانستن تمامی این موارد می‌توانید از بی‌اشتهایی کودکان و عوارض جبران ناپذیر آن جلوگیری کنید. بنابراین اگر نشانه‌های بی‌اشتهایی شدید را در کودک خود می‌بینید، سریعا به دکتر اطفال مراجعه کرده و برای درمان اقدام کنید.
