بیماری پوستی، آلرژی پوستی، گرما یا سرما اغلب علت تغییرات پوستی کودکان هستند. اکثر آنها مشکل بزرگی نیستند و به راحتی قابل درمان هستند. بیماری پوستی رایج در کودکان، نزدیک به دو دهه از تولد تا نوجوانی را شامل میشود. در این مطلب دو بیماری شایع پوستی کودکان از جمله: درماتیت پوشک و درماتیت آتوپیک مورد بحث قرار خواهد گرفت.
1- درماتیت پوشکی چیست؟
به بثوراتی که در ناحیه بستن پوشک ایجاد میشود درماتیت پوشک یا راش ناحیه پوشک گفته میشود. راش پوشک، یک نوع التهاب پوستی رایج است که میتواند باعث بیقراری در نوزاد گردد. چهار نوع درماتیت پوشکی وجود دارد که عبارتند از:
- درماتیت تماسی تحریک کننده
- رشد بیش از حد مخمر (کاندیدا آلبیکنس).
- درماتیت تماسی آلرژیک
- بیماریهای التهابی پوست مانند درماتیت سبورئیک
شایعترین نوع درماتیت پوشکی، درماتیت تماسی تحریک کننده است که با قرار گرفتن پوست در معرض ادرار یا مدفوع (یا هر دو) برای مدت طولانی همراه است. درماتیت تماسی تحریک کننده معمولاً به صورت لکههای قرمز روشن، گاهی اوقات کمی متورم یا حتی تاول مانند در ناحیه پوشک ظاهر میشود. درماتیت تماسی تحریک کننده طولانی مدت میتواند خطر عفونت را در ناحیه آسیب دیده افزایش دهد.
درمان اولیه و پیشگیری از درماتیت تماسی تحریککننده، شامل تعویض مکرر پوشک برای جلوگیری از تماس طولانی مدت با رطوبت، کرمها و پمادهای محافظ است که معمولاً حاوی اکسید روی هستند. یک پماد یا کرم استروئیدی موضعی ملایم نیز میتواند در کاهش سریعتر التهاب بسیار مفید باشد.
شایعترین نوع بعدی درماتیت پوشکی، رشد بیش از حد مخمرها است که معمولاً کاندیدا آلبیکنس است. محیط گرم، مرطوب و اغلب تحریکپذیر پوشک، پوست را مستعد رشد بیش از حد مخمر میکند. این وضعیت معمولاً به صورت برجستگیهای قرمز روشن، لکهها و گاهی برآمدگیهای چرکی که روی پوست و در چینهای آن دیده میشود، ظاهر میشود.
این بیماری پوستی رایج در کودکان را میتوان با یک کرم ضد قارچ موضعی بدون نسخه مانند کلوتریمازول، مایکوستاتین یا با یک داروی تجویزی درمان کرد. برای درمان و پیشگیری از این عارضه پوستی نیز یک کرم مانع که اغلب حاوی اکسید روی است توصیه میشود. به ندرت، درماتیت تماسی آلرژیک رخ میدهد. این وضعیت معمولاً با یکی از اجزای خود پوشک، مانند الاستیک، چسب یا عطر یا مواد نگهدارنده در دستمال مرطوب کودک همراه است.
علائم شامل قرمزی و تورم همراه با خارش است که همچنان در همان ناحیه مانند نوار چسب پوشک نزدیک یا اطراف ساق پا که در آن حالت ارتجاعی در پوشک وجود دارد، عود میکند. درمان درماتیت تماسی آلرژیک، بسیار شبیه به درمان درماتیت تماسی تحریککننده است: کرمها و پمادهای بازدارنده که معمولاً حاوی اکسید روی هستند، یا در صورت لزوم پماد استروئیدی موضعی ملایم.
برای جلوگیری از درماتیت تماسی آلرژیک، باید مواد ایجاد کننده مشکل را شناسایی کرده و از آن اجتناب کنید. درماتیت سبورئیک، که معمولاً به عنوان کلاهک گهواره در نوزادان و شوره سر در کودکان بزرگتر و بزرگسالان شناخته میشود نیز میتواند علت درماتیت پوشک باشد. این عارضه سایر نواحی بدن مانند پوست سر، صورت، گردن و همچنین چینهای پوستی را نیز درگیر میکند.
درماتیت سبورهای در نوزادان معمولا باعث خارش پوست نمیشود و این حالت بیشتر اوقات بدون نیاز به درمان پس از چند هفته تا چند ماه بهبود مییابد. درمان شامل کرمهای ضد قارچ موضعی و اغلب استفاده دقیق از استروئیدهای موضعی ملایم است.
استروئیدهای موضعی (کرم، پماد، ژل، لوسیون) نیاز به استفاده بسیار دقیق دارند، به خصوص در ناحیه پوشک برای جلوگیری از عوارض جانبی بالقوه، مانند نازک شدن پوست. این اثرات را میتوان با استفاده از استروئیدهای موضعی با قدرت کم، مانند هیدروکورتیزون 1 تا 2.5 درصد و استفاده کم در نواحی آسیب دیده، تنها دو بار در روز و به مدت حداکثر دو هفته در هر نوبت، پیشگیری کرد.
- پیشگیری از بروز درماتیت پوشک
- تعویض مکرر کودک
- شستن کودک با آب گرم بعد از هربار دفع
- خشک کردن ملایم کودک با حوله نرم
- جلوگیری از بستن سفت و محکم پوشک
- استفاده منظم از پماد محافظتی
بیشتر بخوانید: 6 بیماری شایع در کودکان و نوزادان که باید بدانیم
2- اگزما آتوپیک چیست؟
یکی دیگر از بیماری پوستی رایج در کودکان درماتیت آتوپیک یا اگزما است که در هر زمانی از زندگی ممکن است رخ دهد. اغلب در اوایل کودکی شروع میشود و ممکن است تا اوایل بزرگسالی کاهش پیدا نکند. بیش از نیمی از نوزادان مبتلا به درماتیت آتوپیک تا سن 2 سالگی این بیماری پوستی را پشت سر میگذارند و بعضی دیگر تا سالها بعد و شاید تمام عمر با آن درگیر هستند.
درماتیت آتوپیک یک بیماری مزمن است که علت آن مشخص نیست، اما میتوان آن را با راهنمایی مناسب از یک پزشک درمان و کنترل کرد. این عارضه در خانوادههایی که سابقه آلرژی فصلی و آسم دارند بیشتر دیده میشود. اگرچه آلرژیهای غذایی در کودکان مبتلا به درماتیت آتوپیک شایعتر است، اما تغذیه نوزادان و خوراکیها به ندرت علت عود آن هستند.
درماتیت آتوپیک، زمانی که پوست با مواد تحریک کننده مانند بعضی صابونها، لباسهای تنگ و پرزدار تماس پیدا میکند بدتر میشود. اصطکاک نیز میتواند در تشدید آن نقش داشته باشد، به خصوص زمانی که کودکان مبتلا شروع به سینه خیز رفتن میکنند.
علائم بیماری پوستی درماتیت آتوپیک چیست؟
در نوزادان:
- لکههای خشک قرمز و بسیار خارش دار پوست
- بثورات روی گونهها که اغلب از 2 تا 6 ماهگی شروع میشود.
- هنگام خاراندن ممکن است آب ترشح شود.
- اگر کودک بثورات را خراش دهد و منافذ پوست عفونی شود، علائم ممکن است بدتر شوند.
در نوجوانی و اوایل بزرگسالی:
- بثورات پوسته پوسته قرمز در چین های دست، آرنج، مچ دست، زانو و گاهی اوقات روی پاها، مچ پا و گردن.
- ضخیم شدن پوست
- بثورات پوستی ممکن است پس از خاراندن خونریزی کرده و پوسته پوسته شوند.
درماتیت آتوپیک چگونه درمان میشود؟
مراقبت ملایم از پوست با صابون ملایم، حمامهای روزانه کوتاه و مرطوب کننده فراوان، بهترین راه برای جلوگیری از عود درماتیت آتوپیک است. مرطوب کنندههای حاوی سرامیدها به ترمیم پوست کمک میکنند و بسیار مفید هستند.
در هنگام حادتر شدن، هدف درمان کاهش خارش شدید و التهاب در پوست و درمان عفونت در صورت ایجاد آن است. این شامل کرمهای استروئیدی موضعی و آنتی هیستامینهای خوراکی است. درمان به سن کودک و شدت علائم بستگی دارد. دستورالعملهای پزشک را برای استفاده از داروها دنبال کنید.
همچنین برای کمک به فرزندتان میتوانید:
- از حمامهای طولانی و داغ که باعث خشکی پوست میشود خودداری کنید. حمامهای کوتاه مدت و روزانه در آب ولرم توصیه میشود.
- کرم مرطوب کننده با سرامیدها را بلافاصله بعد از حمام یا دوش گرفتن بمالید؛ این مرحله به حفظ رطوبت در پوست کمک میکند.
- از مرطوب کنندهها حداقل دو بار در روز استفاده کنید. کرمهای غلیظ بهتر از لوسیونها عمل میکنند.
- دمای اتاق را تا حد امکان منظم نگه دارید. تغییر در دما و رطوبت اتاق میتواند پوست را خشک کند.
- به کودک خود لباس نخی بپوشانید. پشم، ابریشم و پلیاستر میتوانند پوست را تحریک کنند.
- از صابون لباسشویی ملایم بدون عطر و رنگ استفاده کنید و مطمئن شوید که لباسها به خوبی آبکشی شدهاند.
- مراقب عفونتهای پوستی باشید که احتمال بیشتری برای به وجود آمدن اگزمای پوستی دارند. در صورت مشاهده عفونت با پزشک کودک خود تماس بگیرید.
- از مالش یا خاراندن جوشها خودداری کنید.
اگر درماتیت آتوپیک شدید باشد، ممکن است نیاز به استفاده از داروهای خوراکی باشد. اگر زخمهای باز ناشی از خارش بیش از حد باشد، ممکن است از یک آنتیبیوتیک موضعی استفاده شود. گاهی اوقات، آنتی بیوتیک خوراکی برای درمان عفونت ضروری است. اگر این روشهای درمانی مؤثر نباشند، درمان جایگزین مانند فتوتراپی (نور درمانی) ممکن است برای کودکان بزرگتر توصیه شود.
کلام آخر: مراقبت خوب از پوست بچه ها میتواند مانع ایجاد بیماری پوستی رایج در کودکان شده و در هنگام وجود هرگونه مشکل نگران کننده به موقع به شما هشدار میدهد تا بتوانید زودتر پزشک کودکتان را از این مشکل آگاه سازید. با اینکه جوشها، خشکی، برآمدگی قرمز یا تاول روی بدن کودک شایع است، اما پزشک باید مشکلات پوستی مزمن را ارزیابی کرده و وجود هرگونه بیماری یا شرایط پزشکی را بررسی کند.