بسیاری از کودکان و نوجوانان مشکلاتی دارند که بر احساس، رفتار یا یادگیری آن‌ها تأثیر می‌گذارد. مراجعه به تراپیست، نوعی درمان برای این مشکلات است. در واقع مراجعه به مشاور و روانشناس کودک، راهی برای کمک کردن به فرزندتان است. مشاوران کودک که به درمان اختلالات دوران کودکی کمک می‌کنند، در مسیر تربیت فرزند به والدین آموزش‌های لازم را ارائه می‌دهند و به طور کل در جهت ارتقای سلامت روان کودکان و نوجوانان حرکت می‌کنند. در این مقاله خواهیم خواند:
- مشاوره کودک و نوجوان چه موضوعاتی را شامل می‌شود؟
- علائمی که هشدار می‌دهند که کودک به مشاوره نیاز دارد؟
- چرا کودکان و نوجوانان به مشاور نیاز دارند؟
- مشاوره با کودک چگونه است؟
- کودکان چه مدت درمان را انجام می‌دهند؟
- چگونه والدین می‌توانند کمک کنند؟
مشاوره کودک و نوجوان چه موضوعاتی را شامل می‌شود؟
درمانگران، برای کمک به انواع مشکلات آموزش دیده‌اند. تراپیست به کودکان و نوجوانان کمک می‌کند تا با به شیوه بهتری با احساساتشان سازگار شوند، مشکلات خود را درک کنند، مهارت‌های ارتباطی لازم را پرورش دهند و با تنظیم احساسات، در نهایت بتوانند بهترین تصمیم‌ها را بگیرند. آن‌ها به حل مشکلات خانوادگی، مشکلات مدرسه، زورگویی، مشکلات سلامتی و درمان کودکانی که احساساتی نظیر غم، اندوه، خشم، استرس، نگرانی و عزت نفس پایین دارند، کمک می‌کنند. روان درمانی برای رفع اختلالات و بیماری‌های روانی نیز انجام می‌شود:
- بیش‌فعالی
- افسردگی
- اختلال وسواس فکری-عملی OCD و اضطراب
- اختلالات اشتها
- خود آسیبی
- اختلالات رفتاری مخرب
- اختلالات مرتبط با تروما
علائمی که هشدار می‌دهند که کودک و نوجوان به مشاوره نیاز دارد؟
- عصبانیت مداوم و تمایل به واکنش بیش از حد به موقعیت‌ها
- نگرانی مداوم، اضطراب یا ترس
- نگرانی از بیماری جسمی یا ظاهر خودش
- افت ناگهانی و غیر قابل توضیح نمرات در مدرسه
- از دست دادن علاقه به فعالیت‌هایی که زمانی از آن لذت می‌برد.
- تغییر در الگوهای خوابیدن یا خوردن
- ترجیح می‌دهد تنها باشد و در جمع دوستان و خانواده شرکت نکند.
- شنیدن صداهای غیرواقعی
- ابراز افکار خودکشی
- عدم توانایی در تمرکز، فکر کردن یا تصمیم گیری
- انجام کارهای روزمره به طور وسواسی مانند شستن دست‌ها یا تمیز کردن مکرر وسایل
- تجربه‌ی کابوس
- مصرف الکل یا مواد مخدر
- با وسواس غذا خوردن و مشکلات گوارشی
- شرکت در اقدامات خشن، مانند آتش‌سوزی یا کشتن حیوانات
بیشتر بخوانید: 7 نشانه که کودک شما باید به یک روانشناس مراجعه کند
چرا کودکان و نوجوانان به مشاور نیاز دارند؟
کودکان و نوجوانان، زمانی که مشکلاتی دارند که نمی‌توانند به تنهایی با آن‌ها کنار بیایند، به تراپیست نیاز دارند یا زمانی که مشکلات بر احساسات یا عملکرد آن‌ها تأثیر می‌گذارد، به کمک نیاز دارند. اگر همه چیز به خودی خود بهتر نشود، بهتر است کودک را نزد مشاور برده تا اوضاع بهبود یابد. گاهی اوقات، کل خانواده در تلاش برای برقراری ارتباط، یادگیری و ایجاد مرزها، به حمایت نیاز دارند. در جلسات درمانی، بچه‌ها صحبت می‌کنند و یاد می‌گیرند که چگونه مشکلات خود را حل کنند، بهتر با مسائل کنار بیایند، ارتباط موثرتری برقرار کنند و بهتر عمل کنند. مشاوران می‌توانند به کودک کمک کنند تا راه‌های بهتری برای مقابله یا مدیریت بخش‌هایی از زندگی خود بیابند. آن‌ها همچنین به کودکان در بهبود عملکرد، سلامت و یادگیری کمک می‌کنند.
مشاوره با کودک مانند بزرگسالان است؟
در طی فرایند مشاوره کودک، مثل بزرگسال با منطق و نگارش با کودک صحبت نمی‌شود؛ چرا که او هنوز توانایی تفکر منطقی را ندارد. نمی‌شود با سوال و جواب‌های متعدد از مشاوره با کودک، نتیجه‌ای بگیریم. معمولاً یا او خسته می‌شود و یا از سوالات متعدد ما گیج خواهد شد. مشاوره کودک، بسیار حساسیت بیشتری نسبت به کار با بزرگسال دارد. چرا که هرگونه اقدامی روی یک کودک، تمامی زندگی او را تحت الشعاع خود قرار می‌دهد. اولین گام در بررسی مشاوره کودک و درمان او، بررسی مدل و شیوه فرزندپروری والدین است. مشاوران با بررسی نوع رابطه پدر و مادر و کیفیت رابطه آن‌ها، متوجه مشکلاتی در شیوه فرزندپروری زوج‌ها می‌شوند. وقتی پدر و مادر اختلافات زیادی در زمینه تربیت فرزند با هم داشته باشند، اولین آسیب را به کودک خود وارد می‌کنند. فرزندپروری به معنی نوع رابطه‌ای است که والدین با فرزند خود دارند. میزان محبتی که والدین، بخصوص مادر به کودک می‌کند و درعین حال میزان کنترل و توقعی که از او دارند، نوع فرزندپروری خانواده را مشخص می‌کند. برای کودکان خردسال، درمانگر معمولا شیوه‌های درمانی مانند قصه درمانی، بازی درمانی و صحبت با کودک را به کار می‌برد. برای کودکان و نوجوانان بزرگ‌تر، درمانگران فعالیت‌ها و ایده‌هایی را به اشتراک می‌گذارند که بر یادگیری مهارت‌های مورد نیاز آن‌ها تمرکز دارد. آن‌ها از طریق احساسات صحبت می‌کنند و مشکلات را حل می‌کنند. مشاوران در طی جلسات درمانی، بچه‌ها را تحسین و حمایت می‌کنند. آن‌ها به بچه‌ها کمک می‌کنند خودشان را باور کنند و نقاط قوت خود را پیدا کنند. درمان الگوهای فکری مفید و عادات رفتاری سالم را ایجاد می‌کند. مشاور کودک ممکن است با کودک و والدین با هم ملاقات کند یا به تنهایی با کودک ملاقات کند که این بستگی به سن کودک دارد. یک درمانگر همچنین ممکن است با والدینی ملاقات کند تا نکات و ایده‌هایی در مورد چگونگی کمک به فرزندشان در خانه ارائه دهد.
در درمان چه اتفاقی می‌افتد؟
در ابتدا، مشاور کودک با شما و فرزندتان ملاقات خواهد کرد تا صحبت کنید. او سؤال خواهد کرد و خوب به حرف‌های شما گوش خواهد داد. این کار به آن‌ها کمک می‌کند تا در مورد فرزند شما و مشکل، بیشتر اطلاعات کسب کند و در نهایت او به شما خواهد گفت که چگونه می‌تواند کمک کند. پس از آن، فرزند شما به جلسات درمانی بیشتری می‌رود. در این بازدیدها، فعالیت‌های زیر ممکن است انجام شود:
1- با کودک صحبت می‌کند:
صحبت کردن روشی سالم برای بیان احساسات است. وقتی بچه‌ها احساسات را به جای اعمال در قالب کلمات بیان می‌کنند، می‌توانند بهترین عملکرد خود را داشته باشند. وقتی کسی گوش می‌دهد و می‌داند چه احساسی دارد، بچه‌ها آمادگی بیشتری برای حرف زدن دارند.
2- فعالیت‌های خاصی را انجام دهید:
مشاور از بعضی فعالیت‌ها مانند بازی، نقاشی و قصه برای آموزش احساسات و مهارت‌های مقابله‌ای استفاده می‌کند. در این فعالیت‌ها به کودک فرصت داده می‌شود تا احساسات، هیجانات، عواطف و افکار خودش را بیان کند. شدت احساساتی که کودکان در روند انجام این فعالیت‌ها از خودشان نشان می‌دهند، واقعاً تعجب آور است. در بازی درمانی غم، خشم، نفرت، عشق و خجالت، از جمله هیجاناتی هستند که کودک در واکنش به روند بازی و همبازی‌های خود نشان می‌دهد. آن‌ها ممکن است ذهن آگاهی و تنفس آرام را به عنوان راهی برای کاهش استرس به کودک آموزش دهند.
3- مهارت‌های جدید را به کودک آموزش دهد:
مشاوران به کودکان کمک می‌کنند تا آنچه را که می‌آموزند تمرین کنند. آن‌ها ممکن است بازی‌هایی را انجام دهند که در آن کودک باید منتظر نوبت خود باشد، از خودکنترلی استفاده کند، صبور باشد، قوانین را دنبال کند، گوش دهد، به اشتراک بگذارد، دوباره تلاش کنند یا با شکست مواجه شوند.
4-حل مشکلات
در مورد کودکان و نوجوانان بزرگ‌تر، درمانگران می‌پرسند که چگونه مشکلات در خانه و مدرسه بر آن‌ها تأثیر می‌گذارد. آن‌ها در مورد چگونگی حل این مشکلات صحبت می‌کنند.
کودکان چه مدت درمان را انجام می‌دهند؟
مدت زمان درمان بستگی به اهدافی دارد که شما و درمانگر فرزندتان دارید. اغلب اوقات، یک مشاور کودک می‌خواهد با فرزند شما هفته‌ای یکبار به مدت چند ماه ملاقات کند.
چگونه والدین می‌توانند کمک کنند؟
شما می‌توانید کارهایی انجام دهید که به فرزندتان کمک کنید تا بهترین نتیجه را از درمان بگیرد. در این‌جا به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- یک درمانگر پیدا کنید که شما و فرزندتان با آن احساس راحتی می‌کنید. پزشک فرزندتان می‌تواند به شما کمک کند کسی را پیدا کنید.
- فرزندتان را به همه جلسات درمانی ببرید. تغییر زمان می‌برد. برای یادگیری مهارت‌های جدید و حفظ آن‌ها، نیاز به بازدیدهای درمانی زیادی است.
- با درمانگر فرزندتان ملاقات کنید. بپرسید وقتی فرزندتان در خانه مشکلاتی را نشان می‌دهد چه کاری انجام دهید. بپرسید چگونه به فرزندتان کمک کنید تا خوب عمل کند.
- با فرزندتان وقت بگذرانید. با هم بازی کنید، آشپزی کنید، بخوانید یا بخندید. این کار را هر روز انجام دهید، حتی اگر فقط برای چند دقیقه باشد.
- از کلمات محبت آمیز استفاده کنید، حتی زمانی که نیاز به اصلاح فرزندتان دارید. نشان دادن عشق وقتی فرزندتان خوب کار می‌کند یا سخت تلاش می‌کند تحسین کنید.
بیشتر بخوانید: نحوه درست برخورد والدین با کودک حساس و زود رنج
کلام آخر: گاهی والدین، به هنگام تربیت کودک دچار مشکلاتی شده و حتی احساس ناتوانی در تربیت فرزند را دارند. به‌عنوان مثال، توانایی برقراری ارتباط با کودک خود را از دست می‌دهند یا کودک خود را در وضعیت نامناسب روحی و روانی می‌بینند. در این حالت، باید حتماً به متخصص روانشناس کودک مراجعه کنند و از راهکارهای مناسب درمانی و مشاوره‌ای برای کودک بهره بگیرند. توجه کنید، حتی تغییر عادات روزانه کودک از قبیل افزایش یا کاهش اشتها برای مدت طولانی می‌تواند در نتیجه یک ناراحتی روحی و یا پیشامدی برای کودک باشد و نباید از این موضوعات به شکلی ساده گذشت.
