همه ما می‌خواهیم فرزندانی مسئولیت‌پذیر تربیت کنیم و در دنیایی زندگی کنیم که در آن دیگران برای مسئولیتپذیری ارزش قائل هستند، جهانی که در آن هیچ‌کسی از مسئولیت‌های خود شانه خالی نمی‌کند. به عنوان والدین، دانستن این‌که چگونه فرزند خود را به اندازه کافی مسئولیت‌پذیر برای زندگی در خانه و اجتماع آماده و تربیت کنید، می‌تواند دشوار باشد. خواندن این مقاله به شما کمک می‌کند تا فرزندتان احساس مسئولیتپذیری بیشتری کند و برای رویارویی با چالش‌های زندگی آماده باشد.
چگونه فرزندانمان را طوری تربیت کنیم که مسئولیت انتخاب‌ها و تأثیر آن‌ها
بر جهان را بپذیرند؟
قبل از هرکاری مسئولیتپذیری را به جای یک بار سنگین و وظیفه، به چیزی شادی‌بخش برای فرزندتان تبدیل کنید. همه بچه‌ها دوست دارند که خودشان را پاسخ‌گو، قدرتمند و قادر به انجام آن‌چه که از آن‌ها خواسته شده، نشان دهند. آن‌ها برای بالا بردن عزت نفسشان و برای این‌که زندگیشان معنا پیدا کند به این احساس توانمندی نیاز دارند. بچه‌ها دوست ندارند که فقط مورد دلسوزی و ترحم قرار بگیرند. آن‌ها مانند بقیه ما نیاز دارند که احساس کنند برای دیگران مهم هستند و سهم مثبتی در زندگی خود و دیگران دارند. بنابراین، شما واقعاً نیازی به مجبور کردن کودک ندارید که با مسئولیتپذیری در دنیا رفتار کنند. فقط باید به آن‌ها بیاموزید که قدرت مشارکت مثبت را دارند و با آن‌ها ارتباط برقرار کنید تا خودشان مشتاقانه بخواهند این کار را انجام دهند. نکته اصلی این است که بچه‌ها به اندازه‌ای که ما از آن‌ها حمایت می‌کنیم، مسئولیت‌پذیر خواهند بود. در ادامه راه‌های ساده برای تقویت آموزش احساس مسئولیتپذیری کودکان را می‌خوانیم:
1- فرزندتان را با این توقع بزرگ کنید که همیشه خودمان آشفتگی‌هایمان را مرتب می‌کنیم
برای این کار ابتدا لازم است که مشارکت را به آن‌ها آموزش دهید. به فرزندتان کمک کنید و مسئولیت‌های کوچک و سبکی را به آن‌ها بسپارید، تا به مرور یاد بگیرد که در کارهای خانه و به خصوص کارهای مربوط به خودش مشارکت کند. باید صبور باشید و با ملایمت و مهربانی از کودک بخواهید تا آن کارها را انجام دهد. برای مثال اگر او لیوان شیرش را ریخت، به جای عصبانی شدن هنگام برداشتن دستمال، او را تشویق کنید تا او هم یکی بردارد و به شما برای تمیز کردن کمک کند. بنابراین تا زمانی که آرامش خود را حفظ کنید و عصبانی نشوید، او حالت تدافعی نمی‌گیرد و می‌خواهد به تمیز کردن و بهبود اوضاع کمک کند. بنابراین وقتی کودک نوپایتان شیرش را می‌ریزد، همان‌طور که یک دستمال کاغذی به او می‌دهید و خودتان یکی را بردارید، بگویید: “اوه، شیر ریخت. اشکالی ندارد. ما باهم آن را تمیز می‌کنیم.” وقتی کودک پیش دبستانی کفش‌هایش را در راهرو خانه پراکنده می‌گذارد، آن‌ها را به او بدهید و از او بخواهید آن‌ها را جفت کند و با مهربانی بگویید: “ما همیشه وسایلمان را مرتب نگه می‌داریم.” به این ترتیب اگر رویکرد شما مثبت و سبک باشد، کودک شما یاد می‌گیرد مسئولیت‌پذیر باشد و در کارهای خانه مشارکت کند.
2- بچه‌ها به فرصتی برای کمک به دیگران نیاز دارند
همه بچه‌ها به نحوی به طور منظم به بقیه کمک می‌کنند. آن راه‌ها را پیدا کنید و درباره‌شان نظر بدهید، حتی اگر متوجه شوید که او با برادر کوچکش مهربان است یا به او آواز خواندن یاد می‌دهد. هر رفتاری در کودکان را که تشویق کنید، رشد خواهد کرد. همان‌طور که فرزندان شما بزرگ‌تر می‌شوند، مشارکت آن‌ها در داخل و خارج از خانواده می‌تواند به طور مناسب افزایش یابد. کودکان باید به دو نوع مسئولیت پذیری ترغیب شوند: مراقبت از خود و کمک به دیگران. تحقیقات نشان می‌دهد که بچه‌هایی که در کارهای خانه مشارکت می‌کنند در موقعیت‌های دیگر نیز بیشتر از کودکانی که در خانه هیچ مسئولیتی ندارند، به دیگران کمک می‌کنند. البته، نمی‌توانید از آن‌ها انتظار داشته باشید که یک شبه نگرش مفیدی ایجاد کنند. این کار کمک می‌کند تا به طور پیوسته مسئولیتپذیری به روش‌های مناسب سن افزایش یابد. از کودکان نوپا دعوت کنید تا دستمال سفره‌ها را روی میز بگذارند و از کودکان سه ساله برای قرار دادن وسایل در سرجایش دعوت کنید. بچه‌های چهار ساله می‌توانند جوراب‌ها را با هم جفت کنند و بچه‌های پنج ساله می‌توانند اتاقشان را مرتب کنند. بچه‌های شش ساله آماده‌اند تا میز را تمیز کنند، بچه‌های هفت ساله برای آبیاری گیاهان و کودکان هشت ساله برای مرتب کردن تخت خواب. مجدداً، توجه کنید که شما فرزندتان را دعوت و توانمند می‌کنید، نه این‌که او را موظف و مجبور کنید.
برای خواندن مقاله‌ی ۱۰ترفند برای مرتب کردن انواع اسباب بازی در اتاق کودک اینجا را کلیک کنید.
3- اجازه دهید فرزندتان سعی کند کارهای جدید انجام دهد
اگر دیدید فرزندتان سعی دارد کار جدیدی انجام دهد، اجازه دهید خودش آن را انجام دهد. مثلا اگر دیدید که پسر کوچکتان سعی می‌کند تا بند کفش‌هایش را خودش ببندد، مانع تلاش او نشوید و اگر به نظر می‌رسد که واقعاً در حال تلاش هستند، بپرسید که آیا کمک می‌خواهند یا خیر. اگر پاسخ منفی دادند، بنشینید و بگذارید به تلاش خود ادامه دهند تا این‌که موفق شوند یا تشخیص دهند که به کمک نیاز دارند و آن را درخواست کنند. در این صورت، آن‌ها روی مهارت‌های جدید کار خواهند کرد: تکمیل کاری که تلاش کرده‌اند، یا یادگیری نحوه و زمان درخواست کمک.
4- روال و ساختار روتین کارها را آموزش دهید
این‌ها به دلایل زیادی در زندگی کودکان حیاتی هستند، که مهم‌ترین آن‌ها این است که به کودکان فرصت‌های مکرر می‌دهد تا از طریق یک سری وظایف غیر اجباری، کارهای خود را مدیریت کنند. اول، آن‌ها به عادت قبل از خواب و مرتب کردن اسباب‌بازی‌ها و آماده شدن در صبح تشویق کنید. سپس آن‌ها عادات مطالعه موفق و عادات نظافت را یاد خواهند گرفت. در نهایت، آن‌ها مهارت‌های اساسی زندگی را از طریق تکرار کارهای روزمره خانگی مانند مرتب کردن اتاقشان یا درست کردن وعده‌های غذایی ساده یاد می‌گیرند.
5- به کودک خود بیاموزید که یک برنامه زمان‌بندی مکتوب داشته باشد
ممکن است زیاده‌روی به نظر برسد، اما در زندگی پرمشغله ما در قرن حاضر، همه بچه‌ها باید تا دبیرستان به این مهارت تسلط پیدا کنند، وگرنه به سادگی همه کارها را نمی‌توانند انجام دهند. کافی است یک تکه کاغذ بردارید، ساعت‌های روز را روی آن بنویسید و از فرزندتان بپرسید که این آخر هفته چه کاری باید انجام دهد. ساعت ورزش، تمرین پیانو، جشن تولد و تمام مراحل انجام تکالیف را قرار دهید. مطمئن شوید که از زمان استراحت مانند بازی، تماشای تلویزیون و… را در نظر می‌گیرید. اکثر بچه‌ها متوجه می‌شوند که این کار باعث می‌شود سطح استرس آن‌ها پایین بیاید، زیرا آن‌ها می‌دانند که چه زمانی چه کاری باید انجام شود. مهم‌تر از همه، به آن‌ها می‌آموزد که زمان خود را مدیریت کنند و در قبال تعهدات خود مسئولیت‌پذیر باشند.
کلام آخر: برای آموزش مسئولیتپذیری به فرزند خود صبور باشید و با احترام با او رفتار کنید. وقتی کودکی باور کند که رفتارش برای شما مهم است، انتظارات شما را برآورده می‌کند. زمانی می‌توان یک فرزند مسؤولیت‌پذیر را پرورش داد که اعتماد به تصمیم گیری‌های شخصی را آموزش داده باشیم. گاهی وقت‌ها او باید بداند که حتی اگر اشتباه هم کرد، شما از او حمایت می‌کنید. مطالعات نشان می‌دهد افرادی که در هر موقعیتی مسئولیتی را بر عهده می‌گیرند افرادی هستند که خود را مایل به متفاوت بودن و برجسته شدن می‌دانند و این همان کودک با اعتماد به نفس بالایی است که هر پدر و مادری دوست دارد، بزرگ کند.
