راه‌های زیادی وجود دارد که والدین می‌توانند رشد جنسی سالم را در کودکان ترویج کنند و به درک هویت جنسیتی و چگونگی شکل‌گیری آن کمک می‌کند. در این مطلب با مفهوم هویت جنسیتی در کودکان و مواد بسیار مهم در رابطه با شناخت هویت جنسیتی کودک آشنا شوید.
تفاوت بین جنسیت و جنس چیست؟
جنس فرد از نظر زیست‌شناختی توسط کروموزوم‌های جنسی، هورمون‌ها، اندام‌های تولید مثل داخلی و دستگاه تناسلی تعیین می‌شود. در بدو تولد، نوزادان بر اساس ویژگی‌های جسمانی مرد یا زن تعیین می‌شوند. این به “جنس” یا “جنسیت اختصاص داده شده” کودک اشاره دارد. اما جنسیت به حس درونی فرد از این‌که او مرد است یا زن اشاره دارد .در همین حال، “هویت جنسیتی” به حس درونی افراد از این‌که چه کسی هستند اشاره دارد که ناشی از تعامل صفات بیولوژیکی، تأثیرات رشدی و شرایط محیطی است. خودشناسی هویت جنسیتی در طول زمان ایجاد می‌شود، تقریباً به همان روشی که بدن فیزیکی کودک انجام می‌دهد. بیشتر هویت جنسیتی کودکان با جنسیت اختصاص داده شده (جنس) مطابقت دارد. با این حال، برای برخی از کودکان، تطابق بین جنسیت تعیین شده و هویت جنسیتی آن‌ها چندان واضح نیست.
هویت جنسیتی در کودکان چگونه شکل می‌گیرد؟
هویت جنسیتی معمولاً در مراحل زیر ایجاد می‌شود:
- در حدود دو سالگی: بچه‌ها از تفاوت‌های فیزیکی بین پسران و دختران آگاه می‌شوند.
- قبل از تولد سوم: اکثر کودکان به راحتی می‌توانند به خود برچسب پسر یا دختر بزنند.
- در سن چهار سالگی: اکثر کودکان حس ثابتی از هویت جنسی خود دارند.
در طول سال‌های خردسالی، بچه‌ها دیدگاه‌های خیلی سفت و سختی درمورد آنچه مناسب پسرها و آنچه مناسب دخترهاست، دارند. یعنی انجام «کارهایی که پسران انجام میدهند» یا «کارهایی که دختران انجام میدهند». دلیلش این است که آن‌ها خود را با یک جنسیت مشخص می‌شناسند و برایشان مهم است رفتاری داشته باشند که به نظرشان با گروه هماهنگ است. وقتی بچه‌ها پنج یا شش ساله شوند، کم‌کم در مورد دیدگاه‌های کلیشه‌ای خود آسان‌گیرتر می‌شوند و تشخیص میدهند که هر دو جنس می‌توانند بیشتر کارها را انجام دهند در این سن، اکثر کودکان بیشتر اوقات بازی خود را با اعضای جنس خود می‌گذرانند و ممکن است به سمت ورزش و سایر فعالیت‌هایی که با جنسیت آن‌ها مرتبط است گرایش پیدا کنند. این مهم است که به کودکان اجازه دهید در مورد گروه دوستان، ورزش و سایر فعالیت‌هایی که در آن شرکت می‌کنند، انتخاب کنند. با این حال، ترجیحات بین جنسیتی و بازی بخشی عادی از رشد و کاوش جنسیتی بدون توجه به هویت جنسیتی آینده آن‌هاست. دقت کنید که چگونه سرگرمی و بازی به رشد کودکان کمک می‌کند. نکته این است که همه کودکان به مرور زمان دید واضح تری نسبت به خود و جنسیت خود پیدا می‌کنند. در هر مقطعی، تحقیقات نشان می‌دهد که کودکانی که هویت متفاوت جنسیتی را مطرح می‌کنند، جنسیت خود را به وضوح و به‌طور ثابتی مانند همسالان خود می‌شناسند و از همان سطح حمایت، عشق و پذیرش اجتماعی بهره می‌برند.
کودکان معمولاً چگونه هویت جنسی خود را بیان می‌کنند؟
علاوه بر انتخاب اسباب‌بازی‌ها، بازی‌ها و ورزش‌ها، کودکان معمولاً هویت جنسی خود را به روش‌های زیر بیان می‌کنند:
- لباس یا مدل مو
- نام یا نام مستعار ترجیحی
- رفتار اجتماعی که منعکس کننده درجات مختلفی از پرخاشگری، سلطه، وابستگی و ملایمت است.
- نحوه و سبک رفتار و حرکات فیزیکی و سایر اعمال غیرکلامی که به عنوان مردانه یا زنانه شناخته می‌شوند.
- روابط اجتماعی، از جمله جنسیت دوستان، و افرادی که تصمیم می‌گیرند از آن‌ها تقلید کنند.
- در حالی که به نظر می‌رسد رفتار خاص جنسیتی کودک (یعنی بیان جنسیت) در هر زمان تحت تأثیر قرار گرفتن در معرض کلیشه‌ها و همذات پنداری او با افراد زندگی خود، حس درونی دختر، پسر بودن، در میان یا چیز دیگری است (یعنی هویت جنسیتی) قابل تغییر نیست.
نقش شما به عنوان پدر و مادر
تغذیه‌ی متعادل کودک، و ایمن و سالم نگه داشتن او به اندازه‌ی کافی سخت است، بنابراین شاید تعجب کنید که چرا باید این‌قدر به هویت جنسیتی توجه کنید. اما بدانید یا ندانید، افکار و رفتار شما تأثیر زیادی در دیدگاه فرزندتان در مورد جنسیت دارد. داشتن معیارها و انتظارات یکسان برای دخترها و پسرها و محول کردن وظایف بدون در نظر گرفتن جنسیت آن‌ها می‌تواند تأثیر مثبت بسیار زیادی داشته باشد. حتی می‌توانید وظایف دخترها و پسرها در خانه را گهگاه با هم عوض کنید. از این گذشته، بیشتر والدین می‌خواهند فرزندانشان تمام پتانسیل و توانایی خود را تحقق بدهند و کمک به بچه‌ها در درک این موضوع که هویت جنسیتی‌شان آن‌ها را محدود نمی‌کند، به تحقق این هدف کمک می‌کند اما اگر نگرش فرزندتان دقیقاً با نگرش شما مطابقت ندارد تعجب نکنید، چون حتی اگر سخت تلاش کرده باشید که در خانه‌‌ی خود فضایی خنثی از نظر جنسیتی ایجاد کنید، ممکن است بچه‌ی شما تمایزی سفت و سخت بین شیوه‌ای که قرار است پسرها و دخترها رفتار کنند ببیند. نگران نباشید این مرحله‌ای طبیعی از رشد است. بچه‌ها نیازی عمیق به درک دنیای خود دارند و از نظر ذهنی آن‌قدر انعطاف‌پذیر نیستند که بتوانند ذهن بازی داشته باشند و روشنفکر باشند. آن‌ها هنوز هم همه چیز را سیاه و سفید می‌بینند. پس اگر در اواسط زمستان دختر کوچک شما اصرار دارد که برای بازی در فضای باز پیراهن توری پف‌دار بپوشد، ممکن است نتوانید کاری جز پوشاندن جوراب‌شلواری گرم در زیر پیراهنش انجام دهید و در عین حال، اگر پسرتان می‌خواهد با عروسک‌ها بازی کند، نگران نباشید. تیمارگری و مراقبت از دیگران برای همه خوب است. او سرانجام از یکی از دوستانش می‌شنود که عروسک‌ها «اسباب‌بازی‌های دخترانه» محسوب می‌شوند و سپس خودش می‌تواند تصمیم بگیرد که آیا می‌خواهد به بازی با عروسک‌ها ادامه دهد یا نه.
بیشتر بخوانید: ۵ رفتاری که باعث ایجاد امنیت عاطفی در کودک می‌شود
کودکان تراجنسیتی یا Transgender: ناسازگاری با جنسیت متولدشده
هویت جنسیتی بعضی از کودکان با جنسیت منتسب به آن‌ها در بدو تولد، متفاوت است و بسیاری از آن‌ها علایق و سرگرمی‌هایی دارند که ممکن است با جنس مخالف همسو باشد. اما برخی از کودکان با هیچ‌کدام از دو جنس احساس تطابق و همانندی ندارند. این بچه‌ها ممکن است احساس کنند جایی بین دو جنس هستند یا جنسیتی ندارند. ممکن است یک کودک از جنسیتی که با آن به دنیا آمده است شدیداً ناراضی باشد یا حتی اصرار کند که او واقعاً جنس مخالف را دارد. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، او همچنین ممکن است با انزوای اجتماعی در میان هم‌سن‌های خود و فشار برای تطبیق و هم‌رنگ شدن روبه‌رو شود. کودکی که دارای اختلال هویت جنسی باشد بدون شک با آسیب‌های بیشتری مواجه خواهد شد. با این که سردرگمی در هویت جنسیتی زیاد شایع نیست، اما اگر فرزند شما با این الگو مطابقت دارد، با پزشک خود تماس بگیرید یا با یک متخصص بهداشت روان مشورت کنید. مشاوره برای کمک به کودک و خانواده در درک این وضعیت مهم است.
چگونه کلیشه‌های جنسیتی در طول زمان تغییر کرده است؟
انتظارات ما از «دختران چه می‌کنند» و «پسران چه می‌کنند» تغییر کرده است. بسیاری از ورزشکاران زن در ورزش خود برتر هستند. دختران به طور فزاینده‌ای موضوعاتی را دنبال می‌کنند که به طور سنتی “مردانه” تصور می‌شد. بسیاری از سرآشپزها، هنرمندان و نوازندگان مرد معروف وجود دارند، زمینه‌هایی که به طور سنتی “زنانه” تصور می‌شود. با گذشت زمان، جامعه دریافته است که کلیشه‌های فعالیت‌ها و رفتارهای “مردانه” و “زنانه” نادرست و محدود کننده رشد کودک هستند. چنین علایقی نیز هویت جنسیتی فرد را تعیین نمی‌کند یا بر آن تأثیر نمی‌گذارد. علاوه بر این، توانایی ما برای پیش‌بینی این‌که کودک بر اساس ترجیحات اولیه چه کسی است، بسیار دقیق نیست و اگر منجر به شرم یا تلاش برای سرکوب مهارت‌ها، استعدادها و خود واقعی او شود، ممکن است مضر باشد. با این حال، زمانی که علایق و توانایی‌های کودک با آنچه جامعه انتظار دارد متفاوت باشد، ممکن است در معرض تبعیض و زورگویی قرار گیرد. طبیعی است که والدین از فرزندان خود توقعات جنسیتی داشته باشند و بخواهند از آن‌ها در برابر انتقاد و طرد شدن محافظت کنند. والدین می‌توانند به جای این‌که کودکان را وادار به انطباق با این فشارها و محدود کردن خود کنند، نقش مهمی در حمایت از فضاهای امن ایفا کنند که در آن فرزندانشان احساس راحتی و خوبی در مورد خودشان داشته باشند. برای مثال، اگر فرزند شما در ورزش عالی نباشد یا حتی به آن‌ها علاقه نداشته باشد، هنوز فرصت‌ها و زمینه‌های زیادی وجود خواهد داشت که می‌تواند در آن‌ها پیشرفت کند. صرف نظر از هویت جنسی، هر کودک نقاط قوت خود را دارد که ممکن است همیشه با انتظارات جامعه یا خود شما مطابقت نداشته باشد، اما همچنان منبع موفقیت فعلی و آینده خواهد بود.
بیشتر بخوانید: نکات طراحی دکوراسیون اتاق کودک فارغ از جنسیت
کلام آخر: رشد جنسیتی یک فرآیند طبیعی برای همه کودکان است. با بزرگ‌تر شدن کودک، همه‌‌ی علایق او از جمله علایقی را که خارج از نقش‌های جنسیتی سنتی هستند، تشویق کنید. چه دختری که می‌خواهد کشتی بگیرد یا پسری که می‌خواهد در کلاس‌های رقص شرکت کند. به فرزند خود فرصت بدهید که چیزهایی را که به او احساس راحتی می‌دهد کشف کند. فراموش نکنید، همه کودکان نیاز به حمایت، محبت و مراقبت از خانواده، مدرسه و جامعه دارند، که باعث رشد به بزرگسالانی شاد و سالم می‌شود.
