مانند سایر مهارت ها و نقاط عطف، سنی که بچه ها زبان یاد می گیرند و شروع به صحبت می کنند می تواند متفاوت باشد. اختلالات گفتاری زمانی اتفاق می افتد که دهان، فک، زبان و مجرای صوتی کودک شما نتوانند برای تولید کلمات قابل تشخیص با هم کار کنند. دانستن کمی اطلاعات در مورد رشد گفتار و زبان در کودک می تواند به والدین کمک کند تا بفهمند آیا دلیلی برای نگرانی وجود دارد یا خیر.
در صورت درمان نشدن، اختلال گفتاری می تواند یادگیری خواندن و نوشتن را برای کودکان دشوار کند. گفتار درمانی می تواند تفاوت قابل توجهی برای کودکانی ایجاد کند که نقص گفتار آن ها به سایر شرایط مربوط نیست. در ادامه این مطلب دلایل مشکلات گفتاری و راه های درمانی آن را در کودک بخوانید و همراه ما باشید.
تاخیر در گفتار یا زبان چیست؟
نقص گفتار یا اختلال گفتار، زمانی اتفاق می افتد که کودک شما نمی تواند صحبت کند یا نمی تواند جوری صحبت کند تا دیگران بفهمند چه می گویند. اختلال گفتار و زبان، نقصی است که به موجب آن فرد نمی تواند واژگان مناسب را به راحتی انتخاب کند و جملاتی با معنی را بیان کند. هم چنین افراد با این اختلال به سهولت متوجه گفته های دیگران نیز نمی شوند.
ممکن است کودک گفتار دیگران را نتواند درک کند، افکار خود را نتواند در قالب واژگان بیان کند یا دچار هر دو اختلال باشد. گنجینه لغات کودک دچار اختلالات گفتار و زبان، بسیار محدود است. کودک فقط واژگان پایه را بلد است و بنابراین جملاتی کوتاه و ناقص را تولید می کند که از نظر دستوری نیز بدون اشتباه نیست.
در برخی موارد، نقص گفتار نشانه تفاوت های فیزیکی یا رشدی است. در صورت درمان نشدن، اختلال گفتاری می تواند یادگیری خواندن و نوشتن را برای کودکان دشوار کند. برخی از اختلالات گفتاری مانند شکاف کام یا شکاف لب وجود دارد که ممکن است با جراحی درمان شود. با این حال، در بیشتر موارد، گفتار درمانی به درمان مشکلات گفتاری کمک می کند.
انواع اختلالات گفتاری چیست؟
مطالعات نشان می دهد که تقریباً 5 درصد از کودکانی که وارد کلاس اول می شوند، دارای مشکلات گفتاری قابل توجهی هستند. برخی از مشکلات گفتاری رایج در کودکان عبارتند از:
- لکنت زبان: این وضعیت ممکن است نشان دهنده تاخیر رشد، یک بیماری ارثی یا نشانه ای باشد که مغز کودک شما، عملکرد هایی را که باعث تحریک گفتار می شود هماهنگ نمی کند.
- خطاهای بیانی: این زمانی اتفاق می افتد که کودکان نمی توانند صداهای گفتاری ایجاد کنند، زیرا در قرار دادن زبان خود در موقعیت مناسب مشکل دارند و در نتیجه کلمات به درستی ادا نمی شود.
- گره زبانی (آنکیلوگلوسیا): یک مشکل زبانی است که از بدو تولد وجود دارد. در بعضی از کودکان باعث ایجاد مشکل گفتاری و کلامی و خوردن کلمات می شود.
- آپراکسی: این وضعیت زمانی اتفاق می افتد که مغز کودک نتواند ماهیچه هایی را که قادر به تکلم هستند هماهنگ کند.
- دیزآرتری: مشکل حرکتی در گفتار است که در اثر آسیب به عضلات دخیل در گفتار رخ می دهد. نوع و شدت دیزآرتری وابسته به شدت آسیب سیستم عصبی می باشد.
- لالی انتخابی: سکوت انتخابی یکی از اختلالات دوران کودکی است. این حالت زمانی اتفاق می افتد که بچه‌ها از قرار گرفتن در مکان ها و موقعیت های خاص، آنقدر مضطرب می شوند که نمی توانند صحبت کنند. در صورتی که همین کودکان در منزل به خوبی صحبت می کنند.
تفاوت بین اختلال گفتار و اختلال زبان چیست؟
اختلال گفتاری زمانی اتفاق می افتد که دهان، فک، زبان و مجرای صوتی کودک شما نتوانند برای تولید کلمات قابل تشخیص با هم کار کنند. اختلال زبان زمانی اتفاق می افتد که فرزند شما در درک آن چه گفته می شود مشکل داشته باشد یا افراد در درک آنچه کودک شما می گوید مشکل داشته باشند. به عنوان مثال، کودک شما ممکن است زمانی که قصد استفاده از کلمه دیگری را دارد از یک کلمه اشتباه استفاده کند. آن ها هم چنین ممکن است کلمات را نا مرتب و بدون چیدمان درست بیان کنند.
تفاوت بین نقص گفتاری و گفتار به عنوان نقطه عطف رشد کودک چیست؟
گفتار، یک نقطه عطف مهم در رشد است. متخصصان رشد، کودکان را بر اساس جدول زمانی پیگیری می کنند. اختلال گفتاری ممکن است دلیلی باشد که گفتار کودک شما آن طور که باید رشد نمی کند، اما ممکن است تنها دلیل نباشد. مشکل در برقراری ارتباط شفاهی، شایع ترین نشانه اختلال های زبان است. کودکان دچار اختلال زبان دریافتی، متوجه صحبت های دیگران نمی شوند. همچنین کودک نمی تواند دستور های ساده را انجام دهد و اطلاعات شنیده شده را سازمان دهی کند.
تشخیص اختلال های دریافتی در خردسالان دشوار است. تشخیص زود هنگام اختلال های زبانی بیانی آسان تر است، چون کودک دیر زبان باز می کند و نمی تواند تا دو سالگی صحبت کند. شاید کودک بتواند در سه سالگی حرف بزند، اما درک گفته های او سخت است و مشکل گفتاری تا زمان پیش دبستانی ادامه دارد. برای مثال برخی کودکان داستانی را که برایشان تعریف می شود، متوجه می شوند، اما نمی توانند آن را دوباره حتی به زبانی ساده تعریف کنند.
بیشتر بخوانید: علت‌های لکنت زبان و راهکار های درمان آن در کودکان
دلایل مشکلات گفتاری در کودکان
هیچ دلیل واحدی برای اختلالات گفتاری وجود ندارد. به عنوان مثال، لکنت ممکن است نشانه ای از تاخیر رشد باشد، می تواند ارثی باشد یا ممکن است به این دلیل اتفاق بی افتد که مغز کودک نمی تواند عملکرد هایی را که به صحبت کردن آن ها کمک می کند هماهنگ کند. از طرف دیگر، بستن زبان یک وضعیت جسمانی است که حرکت زبان را برای کودک شما دشوار می کند.
مشکلات گفتاری همچنین می تواند نشان دهنده یک بیماری زمینه ای نا مرتبط باشد، مانند:
- اختلال طیف اوتیسم (ASD): افراد مبتلا به ASD یا اوتیسم در تعاملات اجتماعی و در تفسیر و استفاده از ارتباطات غیر کلامی و کلامی مشکل دارند.
- نارسا خوانی: این یک اختلال یادگیری رایج است که خواندن را برای افراد دشوار می کند.
- فلج مغزی: افراد مبتلا به فلج مغزی در هماهنگی عضلات، حرکت و هماهنگی خود دچار مشکل هستند.
- از دست دادن شنوایی: کم شنوایی در کودکان یکی از شایع ترین اختلالات مادر زادی است.
مشکلات گفتاری چگونه تشخیص داده می‌‌شود؟
بسیاری از کودکانی که دیر زبان باز می کنند، مشکل خاصی ندارند و خودشان به تدریج به هم سن و سالانشان می رسند. با این حال اکثر کارشناسان به والدین توصیه می کنند که اگر نگران رشد زبان فرزندشان هستند، حتماً به متخصص مراجعه کنند. بنابراین اگر فکر می کنید فرزندتان از برنامه عقب است، با متخصص اطفال مشورت کنید. متخصصان گفتار درمانی، معمولاً تشخیص را با یک ارزیابی رشدی جامع آغاز می کنند. این ارزیابی تعیین می کند که آیا نقص گفتاری مشکوک، نشانه ای از یک مشکل فیزیکی یا رشدی است؟ چه سوالاتی از متخصص کودک باید بپرسید؟
- کودک من چه نوع نقص گفتاری در حرف زدنش دارد؟
- چه چیزی باعث اختلال در گفتار فرزند من شده است؟
- چه درمانی را توصیه می کنید؟
- آیا اختلال و مشکل گفتاری فرزندم قابل درمان است؟
عوارض اختلال گفتار
اختلال های زبان و مشکل در حرف زدن در کودکان، عوارض گوناگونی را از منظر اجتماعی و آموزشی به دنبال دارد که متداول ترین آن ها عبارت اند از:
- درک گفتار دیگران و بیان افکار روشی است که کودک با دیگران ارتباط برقرار می کند. کودکی که نمی تواند ارتباطی موثر را با اطرافیان برقرار کند، در دوستیابی نیز به مشکل بر می‌خورد و منزوی و خجالتی می شود.
- همچنین کودک مورد آزار و اذیت هم سن و سالان زورگوی خود قرار می گیرد یا بالعکس چون نمی تواند مشکلاتش را به زبان بیاورد، رفتاری خشونت آمیز نشان می دهد.
- پژوهش ها نشان می دهد که کودکان دچار اختلال های زبانی، در خواندن نیز به مشکل بر می‌خورند. همچنین برخی کودکان به دلیل دایره واژگان محدود و دشواری در یادگیری دستور زبان از نظر نگارش نیز مشکل دارند.
درمان اختلال گفتار چیست؟
اگر تأخیر در رشد بر گفتار کودک شما تأثیر بگذارد، گفتار درمانی می تواند کمک کند. گفتار درمانی بخشی مفید از درمان برای کودکانی است که دارای شرایطی مانند اوتیسم، فلج مغزی یا کم شنوایی هستند. برخی از اختلالات گفتاری ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند.
در گفتار درمانی خصوصی، گفتار درمانگر و کودک به تنهایی با هم تمرین می کنند تا کودک لغات بیشتری یاد بگیرد و دستور زبان‍ش بهتر شود. همچنین درمانگر به والدین آموزش می دهد که چگونه با فرزندشان در منزل تمرین کنند. اگر کودک به دلیل اختلالات زبان دچار ناراحتی های عاطفی شده باشد، بهتر است از روانشناس نیز کمک گرفت.
کلام آخر: شاید سخت باشد که یاد بگیرید کودک شما دارای نقص گفتاری است که او را از ارتباط با دنیای اطرافش باز می دارد. در صورت عدم درمان، نقص گفتاری ممکن است باعث شود کودک در مدرسه و زندگی دچار مشکل شود. خوشبختانه، تشخیص و درمان به موقع می‌تواند به فرزند شما کمک کند تا بر چالش های گفتاری خود غلبه کند. با درمانگر کودک خود در مورد برنامه ها و درمان هایی که ممکن است به کودک شما کمک کند صحبت کنید.
