لکنت زبان، اختلالی است که حدود 5 تا 10 درصد از کودکان به آن دچار هستند و باعث ایجاد نگرانی برای آن‌ها و والدینشان می‌شود. لکنت اغلب در کودکان بین 2 تا 6 سال که در حال رشد مهارت‌های زبانی خود هستند، رخ می‌دهد.
پسران 2 تا 3 برابر دختران در معرض لکنت زبان هستند و با افزایش سن این تفاوت جنسیتی افزایش می‌یابد. تعداد پسرانی که به لکنت ادامه می‌دهند سه تا چهار برابر تعداد دختران است، تقریباً 75 درصد از کودکان از لکنت بهبود می‌یابند. برای 25 درصد باقی مانده که به لکنت ادامه می‌دهند، لکنت می‌تواند به عنوان یک اختلال ارتباطی مادام‌العمر باقی بماند. خوشبختانه این اختلال اگر به موقع تشخیص و درمان شود، کودک در بزرگسالی مشکلی نخواهد داشت.
در این مطلب با لکنت زبان، علل، تشخیص و راه‌های درمان آن آشنا شوید.
لکنت زبان چیست؟
لکنت یک نوع اختلال گفتاری ارتباطی است، که صحبت کردن را برای کودکان سخت می‌کند. اختلال در گفتار به صورت وقفه یا گیر، تکرار کلمه یا بخشی از کلمه، کشیده شدن بیش از اندازهٔ کلمات، بیان پرفشار بخش اول کلمه، توقف کامل کلمه یا حذف تلفظ کلمه است که روند طبیعی گفتار را دچار مشکل می‌کند.
کودکانی که لکنت دارند اغلب این کار را در ابتدای جملات انجام می‌دهند، اما لکنت ممکن است در تمام بیان جمله نیز اتفاق بیفتد. فردی که لکنت دارد دقیقاً می‌داند که چه چیزی می‌خواهد بگوید اما در ایجاد یک جریان عادی گفتار مشکل دارد. این اختلالات گفتاری ممکن است با رفتارهای تقلایی، مانند پلک زدن سریع چشم یا لرزش لب‌ها همراه باشد.
لکنت می‌تواند برقراری ارتباط با افراد دیگر را دشوار کند، که اغلب بر کیفیت زندگی و روابط بین فردی افراد تأثیر می‌گذارد. لکنت همچنین می‌تواند بر عملکرد و فرصت‌های شغلی تأثیر منفی بگذارد و درمان می‌تواند هزینه مالی بالایی داشته باشد. شدت لکنت ممکن است در طول روز فرد، به طور قابل توجهی متفاوت باشد. به طور کلی، صحبت کردن در یک گروه یا صحبت کردن با تلفن ممکن است لکنت فرد را تشدید کند، در حالی که آواز خواندن، کتاب خواندن یا صحبت کردن همزمان ممکن است به طور موقت لکنت را کاهش دهد.
علل و انواع لکنت زبان چیست؟
مکانیسم‌های دقیقی که باعث لکنت زبان می‌شود، شناخته نشده است. لکنت معمولا به دو نوع رشدی و عصبی تقسیم می‌شود.
لکنت رشدی
لکنت رشدی در کودکان خردسال در حالی رخ می‌دهد که هنوز در حال یادگیری مهارت‌های گفتار و زبان هستند. این شایع‌ترین شکل لکنت است. برخی از دانشمندان و پزشکان بر این باورند که لکنت رشدی زمانی اتفاق می‌افتد که توانایی‌های گفتاری و زبانی کودکان قادر به پاسخگویی به خواسته‌های کلامی کودک نباشد. اکثر دانشمندان و پزشکان بر این باورند که لکنت رشدی ناشی از تعاملات پیچیده عوامل متعدد است.
مطالعات اخیر تصویربرداری مغزی تفاوت‌های ثابتی را در افرادی که لکنت دارند در مقایسه با همسالان غیر لکنت نشان داده است. لکنت رشدی ممکن است در خانواده‌ها نیز وجود داشته باشد و تحقیقات نشان داده است که عوامل ژنتیکی در ایجاد این نوع لکنت نقش دارند. از سال 2010، محققان موسسه ملی ناشنوایی و سایر اختلالات ارتباطی (NIDCD) چهار ژن مختلف را شناسایی کردند که در آن‌ها جهش با لکنت مرتبط است.
لکنت نوروژنیک
لکنت نوروژنیک ممکن است پس از سکته مغزی، ضربه به سر یا سایر انواع آسیب مغزی رخ دهد. با لکنت نوروژنیک، مغز در هماهنگ کردن نواحی مختلف مغز درگیر در صحبت کردن مشکل دارد و در نتیجه در تولید گفتار واضح و روان مشکل ایجاد می‌کند. زمانی اعتقاد بر این بود که همه لکنت‌ها روان‌زا هستند که ناشی از آسیب‌های عاطفی است، اما امروزه می‌دانیم که لکنت روان‌زا نادر است.
لکنت چگونه تشخیص داده می‌شود؟
لکنت معمولاً توسط یک آسیب شناس گفتار-زبان، یک متخصص بهداشت که برای آزمایش و درمان افراد مبتلا به اختلالات صدا، گفتار و زبان آموزش دیده است، تشخیص داده می‌شود. آسیب شناس گفتار-زبان عوامل مختلفی از جمله سابقه موردی کودک (مانند زمانی که لکنت برای اولین‌بار متوجه لکنت شد و تحت چه شرایطی)، تجزیه و تحلیل رفتارهای لکنت زبان کودک، و ارزیابی توانایی های گفتاری و زبانی کودک را در نظر می‌گیرد و تاثیر لکنت بر زندگی او.
هنگام ارزیابی کودک خردسال از نظر لکنت، یک آسیب شناس گفتار-زبان سعی می‌کند تعیین کند که آیا کودک احتمالاً به رفتار لکنت خود ادامه می‌دهد یا از آن بیشتر می‌شود. برای تعیین این تفاوت، آسیب شناس گفتار-زبان عواملی مانند سابقه لکنت در خانواده، این‌که آیا لکنت کودک 6 ماه یا بیشتر طول کشیده است و این‌که آیا کودک مشکلات گفتاری یا زبانی دیگری از خود نشان می‌دهد را در نظر می‌گیرد.
بیشتر بخوانید: دلایل اختلالات گفتاری کودک و راه‌های درمان آن را بدانید!
لکنت چگونه درمان می شود؟
راه‌های مختلفی برای درمان وجود دارد. ماهیت درمان بر اساس سن فرد، اهداف ارتباطی و سایر عوامل متفاوت خواهد بود. اگر شما یا فرزندتان لکنت دارید، مهم است که با یک آسیب شناس گفتار زبان همکاری کنید تا بهترین گزینه‌های درمانی را تعیین کنید.
درمان لکنت کودکان
برای کودکان بسیار کوچک، درمان زودهنگام ممکن است از تبدیل شدن لکنت رشدی به یک مشکل مادام‌العمر جلوگیری کند. راهبردهای خاصی می‌توانند به کودکان کمک کنند تا ضمن ایجاد نگرش مثبت نسبت به ارتباط، روان گفتار خود را بهبود بخشند. متخصصان بهداشت به طور کلی توصیه می‌کنند که اگر کودکی به مدت 3 تا 6 ماه لکنت داشته است، رفتارهای تقلایی مرتبط با لکنت از خود نشان می‌دهد یا سابقه خانوادگی لکنت زبان یا اختلالات ارتباطی مرتبط با آن دارد، مورد ارزیابی قرار گیرد.
برخی از محققان توصیه می‌کنند که کودک هر 3 ماه یکبار مورد ارزیابی قرار گیرد تا مشخص شود که آیا لکنت در حال افزایش یا کاهش است. درمان اغلب شامل آموزش والدین در مورد راه‌هایی برای حمایت از تولید گفتار روان فرزندشان است. معمولا والدین تشویق می‌شوند:
- محیطی آرام در خانه فراهم کنند که فرصت‌های زیادی را برای صحبت کردن به کودک می‌دهد. این شامل اختصاص زمانی برای صحبت با یکدیگر است، به خصوص زمانی که کودک هیجان زده است و حرف‌های زیادی برای گفتن دارد.
- زمانی که کودک صحبت می‌کند با دقت گوش کنند و به جای پاسخ دادن به نحوه بیان آن یا قطع صحبت کودک، روی محتوای پیام تمرکز کنند.
- کمی آهسته و آرام صحبت کنند. این می‌تواند به کاهش فشار زمانی که کودک ممکن است تجربه کند کمک کند.
- وقتی کودک صحبت می‌کند با دقت گوش کنند و منتظر باشند تا او کلمه مورد نظر را بگوید. سعی نکنند جملات کودک را کامل کنند. همچنین به کودک کمک کنند تا یاد بگیرد که یک فرد می‌تواند با موفقیت ارتباط برقرار کند حتی زمانی که لکنت رخ می‌دهد.
- اگر کودک این موضوع را مطرح کرد، با صراحت و صادقانه در مورد لکنت زبان صحبت کنند. اجازه دهند کودک بداند که اشکالی ندارد که برخی اختلالات وجود دارد.
لکنت درمانی
بسیاری از درمان‌های کنونی برای نوجوانان و بزرگسالانی که لکنت دارند، بر کمک به آن‌ها برای یادگیری راه‌هایی برای به حداقل رساندن لکنت در هنگام صحبت کردن تمرکز می‌کنند، مانند آهسته‌تر صحبت کردن، تنظیم تنفس یا پیشرفت تدریجی از پاسخ‌های تک هجا به کلمات طولانی‌تر و جملات پیچیده‌تر. بسیاری از این درمان‌ها همچنین به رفع اضطرابی که ممکن است در موقعیت‌های گفتاری خاص احساس کند، کمک می‌کنند.
دارو برای درمان لکنت
سازمان غذا و داروی ایالات متحده هیچ دارویی را برای درمان لکنت تایید نکرده است. با این حال، برخی از داروهایی که برای درمان سایر مشکلات سلامتی (مانند صرع، اضطراب یا افسردگی) تایید شده‌اند، برای درمان لکنت زبان استفاده شده‌اند. این داروها اغلب دارای عوارض جانبی هستند که استفاده طولانی مدت از آن‌ها را دشوار می‌کند.
بیشتر بخوانید: چرا برخی از کودکان دیر حرف می‌زنند؟
کلام آخر: کودکان دارای لکنت زبان از نظر هوش و استعداد با دیگران تفاوت ندارند و باورهای غلطی که آن‌ها را افرادی خجالتی، عصبی، حساس، عجول یا درون‌گرا عنوان می‌کنند، ریشه و اساس علمی ندارد. پیگیری برای رفع لکنت را لازم است از دوران کودکی شروع کنید. نقش خانواده و مداخلهٔ زودهنگام در بهبود و پیشگیری از انتقال لکنت به دوران بزرگسالی بسیار مهم است. همچنین مراجعه به پزشک و گفتاردرمانگر برای کودکی که مشکل جدی‌تری دارد لازم است و البته این نیاز را پزشک کودک شما تشخیص خواهد داد.
