به طور کلی، دختران و پسران در سراسر جهان نقش‌های جنسیتی را نه تنها از طریق رسانه‌ها بلکه از طریق بازی نیز آموزش می‌بینند. در این دوران یکی از مسائل مهمی که به این شکل‌گیری هویت جنسی، جهت می‌دهد، بازی و اسباب بازی‌های کودک است که باید بر اساس جنسیت او انتخاب شود. بیشتر بازی‌هایی که کودکان انجام می‌دهند و اسباب‌بازی‌هایی که با آن‌ها بازی می‌کنند از نقش‌های هنجاری جنسیتی پشتیبانی می‌کنند. چنین مشاهداتی این سوال را مطرح می‌کند که آیا هویت جنسی آموختنی یا بیولوژیکی است؟ با ما همراه باشید تا در این مورد بیشتر بدانید.
نقش بازی در رشد کودک
بازی برای یادگیری و رشد هر کودکی ضروری است. شما به عنوان والدین در همه این‌ها نقش کلیدی دارید، هم زمانی که با فرزندانتان بازی کنید و هم در مورد اسباب‌بازی‌ها، بازی‌ها و فعالیت‌هایی که انتخاب می‌کنید. روش‌های مختلفی از بازی و اسباب‌بازی‌های متنوع را در اختیار کودکتان قرار دهید تا بتواند آزادانه و با تفکر به بازی بپردازد و استعدادهای خود را نمایان کند. درک نقش بازی در رشد و آموزش کودکان می‌تواند موجب نشاط، فعالیت، انگیزش، ابتکار و خلاقیت در کودکان شود. با این وجود در حین انجام این کار ممکن است، حتی ناخودآگاه، در تقویت کلیشه‌ها در مورد جنسیت، ناتوانی، نژاد، قومیت یا فرهنگ سهیم باشید. نحوه تربیت فرزندتان در خانه به اجتماعی شدن کودکان کمک می‌کند (چگونه آن‌ها یاد می‌گیرند مطابق هنجارهای اجتماعی رفتار کنند)، و بازی یکی از زمینه‌هایی است که این اتفاق می‌افتد.
بازی کودکان با اسباب‌بازی جنس مخالف
بعضی از اسباب‌بازی‌ها را همه‌ی کودکان چه دختر و چه پسر دوست دارند. مثلا توپ، پازل، وسایل خانه‌سازی، مداد شمعی و … جزو این اسباب‌بازی‌ها هستند. بعضی از والدین هر نوع اسباب‌بازی را در اختیار کودکشان قرار می‌دهند و برای انتخاب اسباب‌بازی به جنسیت کودک توجه ندارند. ولی بعضی دیگر دوست ندارند که کودکانشان از اسباب‌بازی‌هایی که مناسب آن‌ها نیست، استفاده کنند. آن دسته از والدین که برای دختران خودشان ماشین یا تفنگ نمی‌خرند و یا برای پسرانشان وسایل آشپزخانه نمی‌خرند، می‌ترسند که کودک از لحاظ شخصیتی دچار مشکل شده و شبیه جنس مخالف خودش شود. بچه‌های زیر سن سه تا چهار سال معمولا از هر نوع اسباب‌بازی چه مخصوص دختران و چه مخصوص پسران باشد خوششان می‌آید؛ ولی معمولا کودکان بعد از سن پنج سالگی تشخیص می‌دهند که چه نوع اسباب‌بازی‌هایی مخصوص دختران و چه نوع اسباب‌بازی‌هایی مخصوص پسران است. مثلا یک دختر بچه‌ی پنج ساله اگر ببیند که پسری دو ساله به ناخن‌هایش لاک زده، از او می‌پرسد چرا این کار را انجام داده است. والدینی که به کودکشان اجازه می‌دهند خودش اسباب‌بازی‌هایش را انتخاب کند، اغلب می‌بینند که پسر بچه‌ها سراغ اسباب‌بازی‌های مخصوص دختران می‌روند. اشکالی ندارد که یک پسر بچه با عروسک یا وسایل آشپزی بازی کند. پسر بچه‌ها نیز به اندازه ی دختر بچه‌ها دوست دارند این کارها را یاد بگیرند و با وسایل خانه بازی کنند. کودکی که تمایلی به بازی کردن با اسباب‌بازی‌های مربوط به جنس خودش را ندارد گاهی از مادرش الگو می‌گیرد. مادر چنین کودکی احتمالا آرزو می‌کرده که ای کاش یک مرد می‌بود. بنابراین دختر بچه‌ی او مثل پسرها رفتار می‌کند. گاهی هم مشکلات خانوادگی باعث بوجود آمدن چنین حالتی در کودکان می‌شود. اگر نسبت به رفتارهای کودکتان حساس هستید، باید او را زیر نظر داشته باشید و اطلاعاتی نیز درباره‌ی تفاوت‌های جنسیتی بچه‌ها بدست آورید.
بیشتر بخوانید: همه چیز درمورد هویت جنسی و شکل‌گیری آن در کودکان
بازی‌ها بر اساس جنسیت
با فکر کردن به کلیشه‌های جنسیتی، ممکن است دختران خود را تشویق کنید که فقط با عروسک‌ها در داخل خانه بازی کنند در حالی که پسرها تشویق می‌شوند که بیرون از خانه بازی کنند. در حالی که این امر به دختران می‌آموزد که از سنین پایین مراقب باشند، همچنین می‌تواند مانع از توانایی آن‌ها در توسعه انواع دیگر مهارت‌های شناختی، فیزیکی و اجتماعی شود. به پسرها اغلب اسباب‌بازی‌هایی مانند اسلحه داده می‌شود تا با آن‌ها بازی کنند و تشویق می‌شوند تا در فعالیت‌های فیزیکی و اغلب تهاجمی‌تر با پسران دیگر یا مراقبان مرد شرکت کنند، که می‌تواند بیان ناسالم مردانگی را ترویج کند. کودکان دارای معلولیت، و همچنین کودکان گروه‌های به حاشیه رانده شده، ممکن است اصلاً در اسباب‌بازی‌هایی که فرزندانتان با آن‌ها بازی می‌کنند یا کتاب‌هایی که می‌خوانند نشان داده نشوند، یا ممکن است به شیوه‌های کلیشه‌ای نشان داده شوند که تأثیر مضری بر آن‌ها دارد. شما به‌عنوان والدین، تأثیر مستقیمی بر فرزند کوچک خود دارید و می‌توانید از این نوع سوگیری جلوگیری کنید.
راه‌هایی برای تشویق بازی‌ها فارغ از جنسیت
- به دختران و پسران زمان مساوی و کافی برای بازی و شرکت در کارهای خانه بدون توجه به جنسیت بدهید.
- اطمینان حاصل کنید که کودکان با اسباب‌بازی‌ها و بازی‌هایی که مهارت‌های حرکتی و شناختی را توسعه می‌دهند، بازی می‌کنند. به عنوان مثال، به دنبال بازی‌هایی باشید که دانش، حساب، علوم فضایی، شناختی و اجتماعی را توسعه می‌دهند یا اسباب‌بازی‌هایی که خلاقیت و حل مسئله را تحریک می‌کنند.
- به فرزندان خود کمک کنید کتاب بخوانند و رسانه‌هایی را تماشا کنند که داستان‌های مثبت و فراگیر درباره کودکان با همه تنوع‌شان تعریف می‌کنند، فرهنگ‌های مختلف را تجلیل می‌کنند و کودکان دارای معلولیت را شامل می‌شوند و تصویرهای مثبتی از نقش‌های جنسیتی ارائه می‌دهند.
- از فرزندان خود بخواهید با اسباب‌بازی‌ها و بازی‌هایی که به طور سنتی با جنس مخالف مرتبط است بازی کنند. هم دختران و هم پسران می‌توانند با عروسک‌ها و اسباب‌بازی‌های آشپزی بازی کنند و همچنین به بازی‌ها و ورزش‌های فعال بدنی بپردازند. اسباب‌بازی‌ها و بازی‌ها در نهایت باید ابزارهایی باشند که کودکان را قادر می‌سازد تا به یادگیرندگان چابک و سازگار تبدیل شوند و مهارت‌هایی مانند خلاقیت، ارتباط و حل مسئله را آموزش دهند.
- از اسباب‌بازی‌ها و بازی‌هایی که عمداً کلیشه‌های جنسیتی را تشویق می‌کنند، مانند بسته‌بندی صورتی، تک‌شاخ، رنگین کمان و قلب برای دختران در مقابل بسته‌بندی آبی، روبات‌ها، سفینه‌های فضایی و جعبه ابزار برای پسران اجتناب کنید. اطمینان حاصل کنید که اسباب‌بازی‌ها و بازی‌هایی که به کودکان داده می‌شود متنوع باشد.
- از راهی که بازاریابی و تبلیغات می‌تواند هنجارهای مضر جنسیتی را تقویت کرده و کودکان را حذف کند، آگاه باشید. اسباب‌بازی‌ها، کتاب‌ها و بازی‌هایی را انتخاب کنید که پیام‌های مثبتی را برای فرزندانتان ارسال می‌کنند.
- از بازی کودکان با اسلحه و اسباب‌بازی های خشونت آمیز، از جمله بازی های دیجیتالی خشونت‌آمیز آشکار یا جنسی جلوگیری کنید. صنعت بازی‌های دیجیتال یک بخش به سرعت در حال رشد است که در بسیاری از محتوای خود به شدت تعصبات جنسیتی دارد، و خشونت را مورد تایید قرار می‌دهد. این نوع بازی‌ها که اغلب توسط کودکان انجام می‌شود و نوجوانان را هدف قرار می‌دهند، ظرفیت تعمیق تعصبات جنسیتی و ترویج رفتارها و نگرش‌های ناسالم و مضر را در نسل‌های آینده دارند.
- بازی‌های دیجیتال را با فعالیت‌های بدنی سازنده، مانند ورزش و بازی‌های فضای باز جایگزین یا تکمیل کنید. فعالیت بدنی برای رشد سالم همه کودکان بدون توجه به جنسیت آن‌ها ضروری است و کودکان باید هر چه زودتر از طریق ورزش، رفتن به زمین بازی یا بازی با دوستان خود به انجام بازی‌های بدنی تشویق شوند.
- فرزندتان را تشویق کنید تا خشم و ناامیدی را به حل مسائل، ارتباط مثبت و فعالیت بدنی سازنده تبدیل کند تا اینکه از پرخاشگری یا قلدری استفاده کند.
بیشتر بخوانید: فواید روانی و جسمانی ورزش کردن کودکان
کلام آخر: به عنوان یک والدین، سعی کنید از طیف کاملی از اسباب‌بازی‌ها برای رشد و پرورش مهارت‌های شناختی و خلاقیت فرزندان خود حمایت کنید و اطمینان حاصل کنید که دختران و پسران زمان بازی را در داخل و خارج از خانه به‌طور مساوی دریافت می‌کنند. و به یاد داشته باشید، بازی باعث ایجاد رابطه و پیوند بین والدین و فرزند می‌شود، بنابراین مطمئن شوید که از هر لحظه‌ای که با هم هستید لذت ببرید.
