قد کوتاه یک اصطلاح عمومی برای افرادی است که قد آنها در مقایسه با قد همسالانشان به طور قابل توجهی کمتر از میانگین رشد است. بسیاری از والدین نگران هستند که با پایان یافتن سنین رشد، قد کودکشان کوتاهتر از حد طبیعی باشد. یک کودک میتواند به طور قابل توجهی کوتاهتر از دوستان خود باشد و همچنان کاملا سالم باشد.
این امر به ویژه در صورتی صادق است که هر دو والدین کوتاهتر از حد متوسط باشند. ژنتیک عامل اصلی تعیین کننده قد است. با این حال، کوتاهی قد کودکان گاهی اوقات میتواند نشان دهنده یک مشکل پزشکی زمینهای باشد. در این موارد، بسیاری از کودکان با درمان مناسب میتوانند به قد طبیعی رشد کنند. برای دیگران، کوتاهی قد ممکن است دائمی باشد. در این مطلب قصد داریم شما را با دلایل کوتاهی قد در کودکان و راههای درمان آن آشنا کنیم.
علت کوتاهی قد چیست؟
3 دلیل اصلی کوتاهی قد، تاخیر در رشد، ژنتیک و بیماری است.
1. تأخیر رشد بنیادی
تأخیر رشد بنیادی شرایطی است که کودکان به اندازه همسالان خود رشد نمیکنند. این مسئله میتواند در مراحل مختلف رشد ظاهر شود. این کودکان اغلب “شکوفههای دیررس” نامیده میشوند و این موضوع تقریباً دو برابر بیشتر از دختران در پسران دیده میشود. بلوغ دیررس، عامل اصلی در تاخیر رشد بنیادی است.
کودکانی که تاخیر رشد بنیادی دارند، از نظر قد پایینتر از صدک سوم قد معمول رشد میکنند. میزان رشد آنها 2 تا 2.5 اینچ در سال است. در بچههای دچار تاخیر رشد بنیادی، اغلب زمانی که رشد بقیه کودکان متوقف میشود، آنها همچنان به رشد خود ادامه میدهند.
2. ژنتیک
شرایط ژنتیکی شرایط ژنتیکی که بر قد تأثیر میگذارد عبارتند از سندرم داون، سندرم ترنر و سندرم ویلیامز. اگر یک یا هر دو والدین کوتاه قد باشند، این احتمال وجود دارد که فرزندشان نیز کوتاه قد باشد. به این حالت کوتاهی قد خانوادگی گفته میشود. با این حال قد پیشبینیشده صرفاً یک تخمین است و همه کودکان آن طور که پیشبینی میشود، رشد نمیکنند.
3. بیماری
برخی از بیماریها ممکن است باعث کوتاهی قد غیرعادی شوند. این بیماریها به چند دسته تقسیم میشوند.
- بیماریهای غدد درون ریز. بیماریهای غدد درون ریز بر تولید هورمون و اغلب قد تأثیر می گذارد. این شامل:
- کمبود هورمون رشد (GHD)
- کم کاری تیروئید (سطح پایین هورمون تیروئید)
- بیماری کوشینگ
بیماریهای مزمن. برخی از بیماریهای مزمن نیز میتوانند از طریق تأثیرات آنها بر سلامت کلی قد را کاهش دهند. مثالها عبارتند از:
- بیماری قلبی
- آسم
- بیماری التهابی روده (IBD)
- دیابت
- مشکلات کلیوی
- کم خونی داسی شکل
- آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان (JIA)
- بیماریهای استخوانی و اسکلتی. این بیماریها، مانند راشیتیسم یا آکندروپلازی، ممکن است از طریق تأثیرات آن بر رشد استخوان، قد را تغییر دهند.
- مشکلات دوران بارداری نیز میتواند بر قد کودک تاثیر بگذارد.
- سوءتغذیه میتواند به کوتاهی قد نیز منجر شود.
بیشتر بخوانید: 7 نکته در مورد مراحل رشد جسمانی کودک در 6 ماه اول
چه زمانی باید به دنبال مراقبت پزشکی باشم؟
فقط پزشک میتواند تشخیص دهد که کوتاهی قد فرزند شما دلیل پزشکی دارد یا خیر. این فرآیند زمان میبرد. به همین دلیل بسیار مهم است که معاینات منظم با پزشک خانواده یا متخصص اطفال داشته باشید. همچنین میتوانید قد و سلامت کلی فرزندتان را در خانه کنترل کنید. برخی از سوالاتی که باید از خود بپرسید عبارتند از:
- آیا فرزند من به طور قابل توجهی از همکلاسیهای هم سن و جنسش کوتاهتر است؟
- آیا رشد فرزندم شروع به کاهش کرده است؟
- آیا لباسهای سال گذشته هنوز به راحتی به کودک من میآیند؟
- آیا کودک من اغلب خسته است؟
ارائه پاسخ به این سوالات به پزشک شما در تشخیص هر مشکلی کمک میکند.
کوتاهی قد چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشک قد، وزن و طول اندام کودک شما را اندازه گیری میکند. آنها همچنین در مورد سابقه پزشکی خانواده و فرزند شما میپرسند.
سوالاتی که باید آماده پاسخگویی باشید عبارتند از:
- میانگین قد اقوام گذشته و فعلی چقدر است؟
- آیا سابقه بیماری دارید؟
- بلوغ برای هر دو والدین از چه زمانی شروع شد؟
- تولد فرزندتان چگونه بود؟
- آیا الگوهایی در رشد کودک شما وجود دارد؟
- رژیم غذایی عادی کودک شما چیست؟
- آیا علائم دیگری وجود دارد؟
پزشک شما ممکن است در صورت مشکوک بودن به یک وضعیت پزشکی آزمایشات پزشکی را تجویز کند. این تستها میتواند شامل موارد زیر باشد:
- یک عکس اشعه ایکس از صفحات رشد در دست چپ برای بررسی اینکه آیا رشد کودک شما با سن او مطابقت دارد یا خیر
- غربالگری برای GHD
- شمارش کامل گلبولهای خون (CBD) برای بررسی هر گونه بیماری خونی
- تجزیه و تحلیل DNA برای بررسی سندرم ترنر در دختران و سایر بیماریهای ژنتیکی
- آزمایش خون برای بررسی مشکلات تیروئید، کبد، کلیه و سایر مشکلات
- اسکن تصویربرداری برای جستجوی تومورها
درمان کوتاهی قد کودکان چیست؟
درمان کوتاهی قد به علت آن بستگی دارد.
- جایگزینی هورمون تیروئید میتواند برای درمان کم کاری تیروئید استفاده شود. تزریق هورمون رشد می تواند GHD و چند بیماری دیگر از جمله سندرم ترنر و نارسایی مزمن کلیه را درمان کند. اگرچه همه کوتاه قدها نیاز به درمان ندارند. برای کودکانی که به طور طبیعی کوتاه قد هستند، هیچ درمانی لازم نیست.
- افزایش رشد قد در کودکان شامل ترکیبی از تمرینات است که انعطاف پذیری کلی بدن را هدف قرار داده و ترشح هورمون رشد را تحریک می کند. تمرینات کششی مانند آویزان شدن از بارفیکس و یوگا که به کشیده شدن عضلات و بهبود وضعیت بدن و به افزایش قد کمک می کند.
علاوه بر این، فعالیتهایی مانند شنا و دوچرخهسواری رشد ستون فقرات و استخوانهای پا را افزایش میدهند. درگیر شدن در ورزش هایی مانند بسکتبال یا والیبال که شامل پریدن و کشش است نیز می تواند باعث رشد شود. یک رژیم غذایی متعادل و غنی از مواد مغذی ضروری، همراه با فعالیت بدنی منظم، پایه و اساس رشد مطلوب را ایجاد می کند. بسیار مهم است که تاکید کنیم عوامل ژنتیکی نقش مهمی دارند و در حالی که ورزش از سلامت و رشد کلی حمایت می کند، باید از این تلاش ها انتظارات واقع بینانه نیز داشت.
بیشتر بخوانید: 9 رشته ورزشی پایه که مناسب کودک است
کلام آخر: افرادی که به طور طبیعی قد کوتاهی دارند که به دلیل بیماری نیست، می توانند انتظار داشته باشند که زندگی عادی و سالمی داشته باشند. کودکان مبتلا به GHD و سایر بیماریهای مرتبط با هورمون، اگر قبل از بلوغ تحت درمان قرار گیرند، معمولاً به قد متوسط یا قدی مشابه والدین خود میرسند. برای کسانی که بیماریهای ژنتیکی یا اسکلتی دارند، کوتاهی قد احتمالا یک مشکل مادامالعمر خواهد بود.