“نه” کلمه‌ای پرقدرت است که به زبان می‌آید و به راحتی گفته می‌شود. کودک شما اغلب می‌شنود که از این کلمه استفاده می‌کنید و شما نیز آن را از زبان فرزندتان خواهید شنید. لازم است والدین یاد بگیرند که چگونه به کودک «نه» بگویند تا بعداً کودک بتواند یاد بگیرد که خودش «نه» بگوید. چه زمانی که به فرزندتان می‌گویید که نمی‌تواند بیرون برود و بازی کند، چون هوا خیلی سرد است، یا وقتی می‌خواهد قبل از اتمام تکالیفش به خانه دوستش برود نه می‌گویید، شنیدن کلمه “نه” هر چند وقت یکبار می‌تواند برای او مفید باشد. زیرا برای بچه‌ها مرز مشخصی را تعیین می‌کنید و هنگامی که به درستی استفاده شود، نشان می‌دهید که به تربیت و آینده‌ی آن‌ها اهمیت می‌دهید. در این مطلب خواهیم خواند:
- چرا نه گفتن به کودکان مهم است؟
- چگونه “نه” بگوییم؟
- چرا والدین از گفتن “نه” می‌ترسند؟
- استراتژی برای مثبت گفتن “نه”
چرا نه گفتن به کودکان مهم است؟
به نظر می‌رسد که “نه” گفتن نتیجه‌ای فراتر از تربیت بچه‌های لوس دارد. هنگامی که ما مدام در برابر خواسته‌های فرزندانمان تسلیم می‌شویم، فرصت یافتن راه‌حل را با تطبیق شرایطی که از قبل دارند را از آن‌ها می‌گیریم. بچه‌هایی که از “نه” شنیدن درس می‌گیرند، در سنین پایین متوجه می‌شوند که همیشه شرایط بر وفق مراد آن‌ها نیست ندارند. اهمیت گفتن کلمه نه یک مهارت مهم برای والدین در رابطه با رشد احساس استقلال فرزندانشان است. این بدان معناست که کودک مجموعه‌ای از مهارت‌ها و نگرش‌ها را در مورد خود و ارزش خود و احترام به خود ایجاد می‌کند. همچنین مهم است که بدانیم در برخی موارد کلمه “نه” ضروری است و کودکان باید بدانند که کلمه “نه” در این موارد به چه معناست. نه گفتن اغلب مواردی است که برای محافظت از کودکان در برابر آسیب ضروری است. برای اینکه کودکان یک نگرش مثبت سالم، صبر، ارزش‌ها و کدهای رفتاری و گفتاری واضح ایجاد کنند، برای والدین مهم است که محدودیت‌هایی را که با ارزش‌ها، تجربیات و دانش خودشان منطبق است تعیین کنند و پرورش دهند. گفتن کلمه “بله” به اندازه‌ی گفتن کلمه “نه” مهم است. تصدیق و تمرکز بر رفتار مثبت و مناسب فرزندانتان بسیار مهم‌تر از اصلاح مداوم رفتار منفی می‌باشد. تشویق فرزندانتان، اجازه دادن به آن‌ها برای انجام کارهایی که قابل قبول و مناسب است، فرصت‌هایی برای یادگیری و کسب اعتماد به نفس به آن‌ها می‌دهد.
چگونه “نه” بگوییم؟
نحوه صحبت ما با فرزندانمان بازتابی است در مورد اینکه ما خودمان چگونه دوست داریم با ما صحبت شود و فرزندانمان چگونه با دیگران و ما صحبت خواهند کرد.
- “نه” یک کلمه قدرتمند است و به راحتی گفته می‌شود.
- کلمه “نه” پیامدهای منفی دارد.
- کلمه “نه” برای مؤثر بودن نیازی به تند و تنبیه یا فریاد زدن ندارد، اما همچنین لازم نیست از آن اجتناب شود.
- ما به عنوان والدین باید همیشه در مورد اینکه چه نوع رفتاری مناسب است قضاوت کنیم.
- کجا حد و مرز تعیین کنیم؟ چه زمانی نه یا بله می‌گوییم و چگونه مرزها را بدون عبارات منفی بیان می‌کنیم. این معمولاً در مورد کلمه واقعی “نه” نیست، بلکه بیشتر در مورد مضامین و استراتژی است.
برای بچه‌های کوچک‌تر ممکن است مناسب‌تر باشد که محدودیت‌ها و پیامدها را به شیوه‌ای مثبت‌تر تعیین کنند. بیان محدودیت در چارچوبی که آن‌ها را از آنچه می‌خواهید انجام دهند به جای کارهایی که نمی‌خواهید انجام دهند، آگاه می‌کند. به عنوان مثال “لطفاً روی زمین راه برو” به جای “روی میز راه نرو”.
چرا والدین از گفتن “نه” می‌ترسند؟
والدین دوست دارند فرزندانشان شاد باشند و با چهره‌های غمگین و اشک‌آلود و عصبانیت‌های دائمی آن‌ها روبرو نشوند. به عنوان والدین تعیین محدودیت چالش برانگیز است و کودکان ممکن است شما را به چالش بکشند. این سناریو هر پدر و مادری است که معمولا در مقطعی از زمان با آن روبرو می‌شوند. نحوه واکنش شما به فرزندتان از طریق این تبادل چالش برانگیز بر نتیجه تأثیر می‌گذارد. این که چگونه فرزند خود را در این زمان چالش برانگیز راهنمایی می‌کنید، موضوع مهمی است. دانستن زمان نه گفتن بخش مهمی از آموزش فرزندانتان است و ایجاد مرزهای روشن به شما در ارائه یک محیط آموزشی قابل پیش بینی ایمن کمک می‌کند. این فرصت به آن‌ها اجازه می‌دهد تا دنیای خود را با سطحی از مسئولیت و استقلال کشف کنند. این برای آن‌ها مهم است که به بزرگسالان متعادلی مسئولیت‌پذیر تبدیل شوند. توجه مثبت و درگیر شدن در گفتگو یا بازی با کودکان می‌تواند پویایی موقعیت را از چیزی که ممکن است منفی به نظر می‌رسد به چیزی بسیار مثبت‌تر تغییر دهد. اگر به صحبت‌های فرزندتان گوش دهید، او به شما گوش می‌دهد و احتمالاً کمتر کلمه «نه» را می‌گویید. برای شنیدن کلمه “نه” از کودک خود آماده باشید. ممکن است کودک پیش دبستانی شما وقتی از او بخواهید کاری انجام دهد نه بگوید. اجازه دادن حق “نه” گفتن به فرزندتان یک فرصت یادگیری رشدی مهم است. ما نباید به این موضوع به عنوان سرپیچی و طرد شما به عنوان یک شخصیت مرجع نگاه کنیم. این یک فرصت یادگیری مهم برای کودک است تا شما به این حق احترام بگذارید تا احساس قدرت کند. البته این تنها زمانی است که کلمه “نه” در یک زمینه مناسب استفاده شود. زیرا گاهی اوقات ما باید احساس خود مختاری و حقوق فردی کودک را درست مانند بزرگسالان از بین ببریم.
بیشتر بخوانید: چگونه مسئولیت‌پذیری را به کودکان بیاموزیم
استراتژی برای مثبت گفتن “نه”
1. ایجاد تعادل
تعداد زیاد نه و بله‌های زیاد، نظم و انضباط کودک را مختل می‌کند. دستیابی به ترکیب درستی از بله و نه در محیط کودک بسیار مهم است. اگر به ندرت به فرزندتان «نه» بگویید، چند بار هم که می‌گویید، او متلاشی می‌شود، زیرا عادت به ناامیدی ندارد. اگر تمام روز او پر از “نه” باشد، کودک معتقد است که دنیا مکانی منفی است و به عنوان یک فرد منفی بزرگ خواهد شد. دنیای واقعی همیشه پر از بله و نه خواهد بود. در بسیاری از خانه‌ها، بچه‌ها به زودی یاد می‌گیرند که والد بله کیست و چه کسی به احتمال زیاد «نه» می‌گوید.
2. مراحل نه گفتن با رشد کودک
هنر نه گفتن همراه با کودک شما رشد می‌کند. در طول سال اول، نیازها و خواسته‌های نوزاد یکسان است، به طوری که شما عمدتاً یک والدین «بله» هستید. در طول سال دوم، خواسته‌های کودک همیشه ایمن یا سالم نیست، بنابراین شما یک والدین «بله» و «نه» می‌شوید. از نه تا چهارده ماهگی، نحوه نه گفتن مستقیم است. ما آن‌ها را “نه‌های کم انرژی” می‌نامیم. بین چهارده تا هجده ماهگی، زمانی که نوزادان بیش از حد اصرار به کاری می‌کنند، به راحتی ناامید می‌شوند و احتمالاً نسبت به هدایت به سمتی غیر از مسیری که می‌خواهند بروند اعتراض می‌کنند. این زمانی است که شما هم به نه‌های پر انرژی و هم به جایگزین‌های بسیار خلاقانه نیاز خواهید داشت. در هجده ماهگی، نحوه نه گفتن می‌تواند بسیار مهم‌تر شود. والدین می‌توانند شروع به انتقال نگرش کنند که “زندگی همین است، و من مطمئن هستم که شما می‌توانید با آن کنار بیایید.” کودکان نوپا دو ساله در نحوه نه گفتن متخصص هستند.
3. ارائه یک توضیح کوتاه
توضیح کوتاه در مورد اینکه چرا نه می‌گویید می‌تواند امتناع شما را به یک تجربه یادگیری تبدیل کند. به طور مثال اگر فرزند شما با دیدن عکس‌ها در اینستا و یا سایر سایت‌ها هوس خرید اینترنتی لوستر اتاق کودک کرد، و شما با آن موافق نیستید با توضیح دلیل مخالفت خود را بیان کنید. وقتی فرزندتان دلیل پاسخ شما را می‌فهمد ،ممکن است دیگر بر سر آن موضوع پافشاری نکند.
4. استفاده از لحن‌های متفاوت
اغلب تغییر در خلق و خو یا زبان بدن شما برای تغییر جهت اعمال تکانشی کافی نیست. برای نه گفتن مثبت کلمات لازم است. بچه‌ها به زودی یاد می‌گیرند که کدام کلمات قدرت بیشتری دارند و نسبت به دیگران نیاز به پاسخ سریع‌تری دارند و کدام لحن صدا به معنای اخطار است و کدام یک اجازه می‌دهد تا حدودی اختیار عمل داشته باشند.
5. ایجاد جایگزین
گفتن مداوم “نه” باعث می‌شود که این کلمه قدرت خود را از دست بدهد. از آنجایی که گفتن نه عمدتاً برای محافظت استفاده می‌شوند، سعی کنید از کلمات خاص‌تری که متناسب با موقعیت هستند استفاده کنید. این مثال را در نظر بگیرید: وقتی کودک نوپایی می‌خواهد دستش را به داخل جعبه خاک گربه کند، اولین واکنش شما این است که «نه» بگویید، اما آن را با یک توضیح دنبال کنید: “کثیف است! مریض میشی.” دفعه بعد که کودک به سراغ سطل زباله رفت (و دوباره این کار را انجام خواهد داد)، به جای «نه» بگویید: “کثیفه!مریض میشی” این و یک حالت منزجر کننده در صورت شما به کودک کمک می‌کند تا چرایی و همچنین چرایی رفتار خوب را بیاموزد و سطل زباله جذابیت خود را از دست خواهد داد.
6. علائم توقف را آموزش دهید
حتی در ماه‌های اولیه، به کودک بیاموزید که زبان بدن را که به معنای توقف است، تشخیص دهد. کودک شما باید مدتها قبل از شنیدن کلمه “نه” در معرض زبان بدن “ایست” قرار گیرد. اولین باری که کودک شما به چیزی خطرناک دست می‌‌زند، صورت شما زنگ هشدار را نشان می‌دهد. اگر کودک شما به زبان بدن مثبت عادت کرده باشد و هر تغییری باعث شود او بنشیند و متوجه شود، احتمالاً بهترین نتایج را از علائم توقف خود خواهید گرفت. اگر کودک شما زبان بدن “بله” زیادی ببیند، “نه”های شما در دوران نوپا معنادارتر می‌شود: نگاه‌های غرور و تایید، ژست‌های لذت و شادی، تماس چشم به چشم، در آغوش گرفتن، قلقلک دادن و چهره‌ای خندان. تاثیر زبان بدن در برقراری ارتباط انکار ناپذیر است. ما متوجه شده‌ایم که آن کودکانی که دلبستگی دارند، چون ساعت‌ها در روز را در آغوش می‌گذرانند و در تماس چهره به چهره هستند، به راحتی خواندن صورت و زبان بدن والدین را یاد می‌گیرند. داشتن تماس زیاد رو در رو در ماه‌های اولیه، ارتباط رودررو را در ماه‌ها و سال‌های آینده آسان‌تر می‌کند. برخی از کودکان به قدری تحت تاثیر زبان بدن قرار می‌گیرند که می‌توانید بدون گفتن یک کلمه منظور خود را برسانید.
کلام آخر: نه گفتن همیشه به کودکان آسان نیست! اما به هرحال یک ضرورت مهم محسوب می‌شود. به عنوان پدر یا مادر، شما باید فرزند خود را به گونه‌ای تربیت کنید که توانایی، عزت نفس و مهارت نه گفتن به دیگران را در موقعیت‌های مختلف داشته باشد.
