از هر پنج کودک، یک کودک با سرعتی کندتر از همسالان خود، گفتار و زبان را توسعه می‌دهد. گاهی اوقات کودکان تا ورود به مهدکودک بر این تاخیر غلبه می‌کنند. با این حال، علت دیر حرف زدن کودک و تأخیر کلامی از یک تاخیر ساده تا یک مشکل پزشکی می‌تواند متفاوت باشد که نیاز به درمان تخصصی دارد. در این مطلب، علل دیر حرف زدن یا تاخیر کلامی کودکان را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
تأخیر کلامی یا دیر حرف زدن کودک یعنی چی؟
تأخیر کلامی نوعی اختلال ارتباطی است. کودکی که در 2 سالگی کم‌تر از 50 کلمه آموخته باشد و هنوز قادر به ساختن جملات دو کلمه‌ای نباشد، دچار تاخیر کلامی است. در 2 سالگی یک کودک عادی بیش از 300 کلمه را آموخته و می‌تواند جملات ساده دو کلمه‌ای بسازد. اگر فرزند شما به نقاط عطف رشد زبان برای سن خود نرسد، ممکن است تاخیر کلامی داشته باشد.
توانایی های زبانی آن ها ممکن است با سرعت کمتری نسبت به اکثر کودکان رشد کند. تأخیر در رشد گفتار را با تأخیر در یاد گرفتن صحبت کردن به طور قابل فهم، نباید اشتباه کرد. تأخیر در رشد گفتار، به معنی تأخیر در شروع بیان کلمات مفرد با معنی و پس از آن کنار هم گذاشتن دو یا سه کلمه‌ی با معنی است. حرف زدن به صورت قابل فهم پدیده ای است که به تدریج ظاهر می شود و نقایص کلامی خفیف در کودکان خردسال بسیار شایع است. طبق سیستم بهداشت دانشگاه میشیگان، تاخیر در رشد گفتار یا زبان 5 تا 10 درصد از کودکان پیش دبستانی را تحت تاثیر قرار می دهد.
بیشتر بخوانید: دلایل اختلالات گفتاری کودک و راه‌های درمان آن را بدانید!
علل شایع دیر حرف زدن کودک
در کودکانی که مهارت های شنوایی، هوشی و بینایی معمول دارند تأخیر کلامی دلیل مشخصی ندارد. کودک هوش طبیعی و درک بالایی دارد، اما به دلیل شیوه ارتباطی غلط والدین هنوز شروع به حرف زدن نکرده است. پنج مورد از شایع‌ترین علل دیر حرف زدن کودکان عبارتند از:
1- شیوه غلط ارتباط والدین با کودک
از مهم‌ترین علت دیر حرف زدن کودک، به شیوه ارتباطی والدین با کودک بر می‌گردد. این ارتباط غلط از چند جهت می‌تواند به رشد حرف زدن کودک صدمه بزند. مهم‌ترین اشتباهات والدین شامل موارد زیر است:
به کودک اجازه تماشای زیاد تلویزیون می‌دهند: کودک حرف زدن را از طریق یک ارتباط واقعی و دو طرفه یاد می‌گیرد. تلویزیون یک طرفه صحبت می‌کند و به کودک یاد می‌دهد در ارتباط باید ساکت باشد و فقط گوش بدهد.
آموزش زبان دوم در شرایطی که هنوز در زبان اول تسلط پیدا نکرده است: آموزش زبان دوم باید پس از تسلط زبان اول شروع شود. والدین در سطح کودک حرف نمی‌زنند: با جملات طولانی و سرعت بالا با کودک صحبت می‌کنند. انگیزه‌ای برای صحبت کردن به کودک نمی‌دهند: اگر والدین نیازهای کودک را بدون درخواست کلامی برطرف کنند، اگر کودک به طریق دیگری غیر از گفتار جلب توجه کند، احتمالا فرزند شما انگیزه‌ای برای حرف زدن ندارد و این می‌تواند یک علت دیر حرف کودک‌تان باشد.
2- مشکلات مغزی
تأخیر گفتار اغلب زمانی اتفاق می‌افتد که در قسمت‌هایی از مغز که ماهیچه‌های مسئول گفتار را کنترل می‌کنند، مشکلی وجود داشته باشد. در نتیجه، کودکان ممکن است برای تولید صداها دچار مشکل شوند، زیرا نمی‌توانند لب، زبان و حرکت فک خود را هماهنگ کنند.
هنگامی که مغز با عضلات صورت ارتباط برقرار نمی‌کند، وضعیتی که آپراکسی نامیده می‌شود، کودکان نمی‌توانند عضلات مورد نیاز برای گفتار را حرکت دهند. یکی دیگر از اختلالات دهانی-حرکتی، دیزآرتری، زمانی رخ می‌دهد که عضلات کنترل کننده صورت، لب‌ها و زبان برای عملکرد صحیح به قدر کافی قوی نباشند.
3- مشکلات شنوایی یا اختلال پردازش شنوایی
مشکل شنوایی به طور قابل توجهی بر توانایی کودک شما در صحبت کردن، استفاده از زبان و درک دیگران تأثیر می‌گذارد. برخی از کودکان یک مشکل شنوایی به نام اختلال پردازش شنوایی دارند که آن‌ها را از درک آنچه می‌شنوند، باز می‌دارد. پس اگر كودكی دچار مشكل گفتاری است حتما باید از نظر شنیداری آزمایش شود.
بیشتر بخوانید: 8 نکته مهم برای والدین کودک مبتلا به اوتیسم
4- اوتیسم
در کودکانی که مبتلا به اوتیسم هستند، تاخیر کلامی یک اختلال ژنتیکی محسوب می شود. تأخیر گفتار اغلب بر کودکان مبتلا به اوتیسم تأثیر می‌گذارد. یک مطالعه نشان داد که نیمی از کودکان 3 تا 4 ساله مبتلا به اختلال اوتیسم نمی توانند در سطح معمولی برای سن خود صحبت کنند. اختلال طیف اوتیسم نیز از طریق دیگری بر رشد زبان تأثیر می‌گذارد.
کودکان مبتلا به اوتیسم در برقراری ارتباط غیر کلامی مشکل دارند، بنابراین ممکن است تا ۱۲ ماهگی به بیان نیازهای خود اشاره نکنند. اوتیسم همچنین یک مشکل رایج دیگر برای تاخیر گفتار-زبان ایجاد می کند: دیگران ممکن است آن‌ها را درک نکنند، زیرا به تکرار همان کلمات، معمولاً عبارتی که در یک برنامه تلویزیونی، بازی ویدیویی یا فیلم شنیده اند، ادامه می دهند. البته باید در نظر داشت هر تاخیر گفتاری نشانه اوتیسم نیست.
5- ناتوانی ذهنی
کودکان دارای ناتوانی ذهنی اغلب دارای تأخیرهای رشدی گسترده ای هستند که بر گفتار، زبان، یادگیری، رشد اجتماعی، عاطفی و جسمی آن ها تأثیر می گذارد. این کودکان ممکن است در تولید یا تلفظ کلماتی که دیگران بتوانند آن را درک کنند مشکل داشته باشند. آن ها همچنین ممکن است در کنار هم قرار دادن جملات یا درک زبان دچار مشکل شوند.
چطور می توان تأخیر کلامی را در کودکان تشخیص داد؟
رشد زبانی و هوشی به هم مرتبطند. برای تشخیص تاخیر کلامی باید به دنبال مهارت های هوشی باشید که به زبان وابسته نیست. یکی از این مهارت ها، حل مسئله است. کافی است از کودکی که دچار تاخیر کلامی است بخواهید پازلی را حل کند. این موضوع نیاز به توانایی کلامی یا شنوایی ندارد، اما نشان می دهد که کودک تا چه حد توانایی آموختن دارد و چگونه از محیط اطرافش اطلاعات کسب می کند. اگر توانایی هوشی کودک در حد متعادلی باشد، تاخیر تکلم تنها تاخیر است و نشانه هیچ اختلال جدی نیست.
بیشتر بخوانید: علت‌های لکنت زبان و راهکار های درمان آن در کودکان
کلام آخر: مهم‌ترین چیزی که باید در مورد تاخیر گفتار-زبان به خاطر بسپارید این است که تشخیص و درمان زود هنگام تفاوت زیادی ایجاد می کند. با مداخله فشرده، می‌توانیم چالش گفتاری منحصر به فرد هر کودک را شناسایی کنیم و به بهبود آن ها کمک کنیم.
